مقدمه

اهميّت دادن به علم نسب شناسى منحصر به عصر خاص و يا گروه خاص و يا شهر خاصى نيست ، بلكه مولود نياز انسان در دوره هاى مختلف است . در واقع ، نياز بشر او را وادار به برقرارى انس و ارتباط مى كرده و از طرفى مسأله تنازع بقا فضاى داغى به وجود مى آورده كه در آن انسان به پشتيبانى و نيرو نياز پيدا مى كرده ، و بستگان و فاميلش او را ارجمند و عزيز مى داشته اند .
از اين رو ، بشر به خويشاوندى و پيوندهاى نسبى اهميّت داده ، و آنها را حفظ و نگهدارى كرده است . همچنين بستگان و خويشان اصلى وى نيز به او مهر ورزيده ، او را در آغوش محبّت گرفته ، در مقابل تجاوز بيگانگان حمايت كرده و از شر ستمگران حفظ مى كرده اند .
قرآن كريم شرح حال دو تن از فرستادگان خداى متعال را نقل كرده كه يكى از آنها به دليل نداشتن خويشاوندان ، از ناتوانى خود خبر داده و گفته است:
اى كاش مرا بر منع شما توانى بود ، يا آن كه چون قدرت ندارم از شرّ شما به ركن محكمى (اقتدار خدا) پناه خواهم برد .^۱

و در مورد دومى خبر مى دهد كه دفاع اقوام و خويشانش پشتوانه او شدند تا آنجا كه دشمنان او ترسيدند و به او گفتند:
اگر ملاحظه طايفه تو نبود ، تو را سنگسار مى كرديم .^۱
آنچه از شرح حال فرقه هاى قديم و اخبار پيشينيان به دست مى آيد آن است كه اهميّت دادن به اصل و نسب تنها از ويژگيهاى عرب نيست ، بلكه امّتهاى ديگر نيز نسب خود را حفظ كرده اند و نظر به عنايتى كه به نوزادان و مواليد خود داشته اند و نيز به خاطر بقاى عزّت و مجد خويش فرزندان خود را بر آن داشته اند كه اصل و نسب خويش را حفظ و حراست كنند .
امير شكيب ارسلان نقل كرده است:
ملت بزرگ چين ، بيش از همه ملّتها در حفظ نسبها مى كوشند ، تا آنجا كه نام پدران و نياكان خود را بر بدن خويش مى نويسند . به اين ترتيب يك نفر ، بستگان اصلى خود را تا هزار سال و بيشتر مى شناسد . و همچنين فرانسويها در قرون وسطا و قرون اخير توجه خاصى به فاميل داشته اند ، و اداره هاى ويژه اى كار ثبت و ضبط و ارتباط اوّل و آخر آنها را با يكديگر بر عهده دارند . ^۲
ابن طقطقى در كتاب خود درباره رجال قرن هفتم مى نويسد:
و اما اهل كتاب از يهود و نصارا تا حدّى انساب خود را ضبط كرده اند . شنيدم كه نصاراى بغداد شجره نامه اى داشته اند كه مشتمل بر خانواده ها و فاميلهاى نصرانى بوده است ، و اين امتها هر چند كه به انساب خود تا حدّى توجّه كرده ، و در حدّ ممكن مفاخر خود را ضبط كرده اند ، با اين همه به درجه ملّت عرب كه اين فنّ در ميان آنها رواج كامل داشته و همگانى است ، نمى رسند . ^۳
اسلام از همان ابتدا ، بر حفظ نسبها و صله ارحام تأكيد ورزيد ، و بسيارى از احكام خود را بر آن مبتنى كرد ، تا يك فرد مسلمان در حدّ نياز شرعى خود به حفظ آنها