51
سياست نامه امام علي (ع)

بى توجّهى به معيشت مردم، و ناهنجارى در اموال عمومى برمى شمردند.
در چنين فضايى، امام على عليه السلام از يك سو بر توليد تأكيد مى ورزد، و از سوىِ ديگر، تنظيم بازار را در اولويت قرار مى دهد، و در نهايت، در تقسيم بيت المال، نهايت دقّت را معمول داشته، هرگونه تبعيض را در آن، رد مى كند و شايد اين، دشوارترين موضع امام بوده است. اصول سياست هاى علوى در اقتصاد را مى توان در عناوين ذيل برشمرد:

1 . ترويج فرهنگ كار

در آموزه هاى علوى، توجّه به تلاش و كار، جايگاه بلندى دارد. از ديدگاه على عليه السلام ، فقر اقتصادى، معلول پيوند فرهنگ كسالت، بى تحرّكى، تنبلى و ناتوانى است. جامعه سرشار از نشاط و آكنده از تحرّك، كه فرهنگ كار بر آن حاكم باشد، به بيمارى فقر ـ كه زمينه بسيارى از بيمارى هاى مادّى و معنوى، و فردى و اجتماعى است ـ ، مبتلا نخواهد شد. از اين رو، امام بر لزوم كار و تلاش، بسى تأكيد مى كند و كار را عبادت تلقّى كرده، تلاش در جهت سامانبخشى زندگى را گام زدن در راه خدا مى داند.

2 . توسعه كشاورزى

زمين، منبع «حيات» است. از نگاه امام على عليه السلام ، مردمانى كه زمين و آب دارند و فقر بر آنها سايه افكنده است، از رحمت الهى به دور، و از عنايت خداوند، جدا هستند. على عليه السلام ، بر احياىِ زمين، تأكيد مى ورزيد و براى فقرزدايى از جامعه، به توسعه كشاورزى توصيه مى كرد و مردمان را به آبادانى زمين و بهره ورى از آن، فرا مى خوانْد؛ و فراتر از آن، يكى از ملاك هاى ارزشيابى حكومت ها و چندى و چونى آنها در حكومتدارى را حدّ و حدود توجّه به كشاورزى مى دانست، و توسعه كشاورزى را از جمله وظايف اصلى كارگزاران مى دانست و فرماندهان سپاه را


سياست نامه امام علي (ع)
50

او به صورت رسمى و عملى از مردم مى خواهد تا انتقاد خود را با صراحتْ بيان كنند، ليكن به افراد قدرت طلب و كينه توز و توطئه گر، اجازه نمى دهد براى رسيدن به مقاصد سياسى و به بهانه نقد و انتقاد، هر آنچه مى خواهند، بگويند و بنويسند. ۱

5 . حقگرايى ، نه شخصيت گرايى

انسان ها هر اندازه در مسير حقْ اوج بگيرند، امكان كژروى در آنان، منتفى نيست. از اين رو، شايسته است تا مردمان در پيروى از شخصيت ها به اين نكته توجّه كنند و هرگز انسان ها را «مطلق» ندانند. توجّه به اين نكته و ديگر آموزه هاى بيدارگر امام على عليه السلام در اين باره را بايد اساسى ترين رهنمودهاى آن بزرگوار در تصحيح فرهنگ عمومى تلقّى كرد. روشن است كه در جريان هاى اجتماعى و سياسى، بيشترين انحراف هاى سياسى و اجتماعى، ناشى از مطلق گرايى درباره چهره ها و شخصيت گرايى در موضعگيرى هاست.
امام على عليه السلام به مردم هشدار مى داد كه شخصيت ها هر چند بزرگ و ارجمند و محبوب و معتمَد باشند، نمى توانند معيار حق و باطل قرار گيرند. امام مى كوشيد جامعه را به لحاظ آگاهى و شناخت موضع ها و معيارها و آگاهى هاى فرهنگى، به سطحى برساند كه شخصيت ها و مواضع آنان را ـ هر اندازه بزرگ باشند ـ ، با حق بسنجند، نه حق را با شخصيت ها؛ حق را معيار شناخت شخصيت بدانند، نه شخصيت را معيار شناخت حق.

سه ـ سياست هاى اقتصادى

مردمانى كه عليه سياست هاى عثمان قيام كردند، از جمله دلايل قيام خود را نابسامانى هاىِ اقتصادى، گشاده دستى هاى خليفه، بذل و بخشش هاى بى رويه،

1.بنگريد به: رهبرى در اسلام ، محمد محمدى رى شهرى : ۳۹۱ ـ ۴۱۸ .

  • نام منبع :
    سياست نامه امام علي (ع)
    المساعدون :
    مهريزي، مهدي
    المجلدات :
    1
    الناشر :
    دار الحديث للطباعة و النشر
    مکان النشر :
    قم المقدسة
    تاریخ النشر :
    1381 ش
    الطبعة :
    الثالثة
عدد المشاهدين : 79280
الصفحه من 435
طباعه  ارسل الي