مولا اميرالمؤمنين على عليه ‏السلام در چكامه‏ هاى ادبى كهن - صفحه 114

مقدّمه نگارنده

پهنه سرخ فام و خونبار تشيّع در گذر تاريخى خويش، سرايندگان پاك‏باخته يارى را در خود جاى داده كه در مدح و رثاى زندگى سراسر حزن‏آلود چهارده نور هميشه مظلوم تاريخ، با تقديم قصائد و ابياتى، ميزان عشق، ارادت و معرفت خويش را نسبت به اين خاندان كرامت، به تصوير كشيده‏اند كه چه بسا بيتى از آنها بيت الغزل و شاه بيت تحوّلى عميق در نهاد دل باخته‏اى شده يا جانى تازه در كالبد فسرده‏اى، دميده، كه نمونه‏هاى فراوان و متنوّعى از آنها را مى‏توان در گستره تاريخ تشيّع، به نمايش گذاشت.
بررسى و ثبت آثار منظوم مختصّ اهل البيت عليهم ‏السلام به يقين، نه از جهت كمّيّت در اين مقال گنجد و نه از جهت كيفيّت، از عهده نگارنده سطور برآيد؛ چرا كه زبان و ادبيّات به كار رفته در يك اثر منظوم از جنس عشق و نوع دل است؛ خصوصا آنجا كه خطاب چكامه، ستارگانى منوّر و پاك گهر همچون چهارده معصوم عليهم ‏السلام باشد، زبان ظاهرى و قلم نوشتارى هرگز توان آن را ندارد كه آيينه تمام‏نماى زبان حال ـ كه همان ترشّحات دل است ـ گردد. آن مقدار كه در توان اين مقال است، تنها دادن نشانه‏اى اندك و قطره‏اى ناچيز از اقيانوس بيكران و چكامه‏هاى ادبيانه‏اى است كه درباره مولا اميرالمؤمنين عليه ‏السلام و خاندان پاك و مطهّرش عليهم ‏السلام سروده شده است و اكنون به صورت دستنويس (نسخه خطّى) در كتابخانه‏هاى خصوصى يا عمومى در ايران يا خارج كشور نگهدارى مى‏شود.
در اين وجيز، به جهت گستردگى موضوع و فراوانى آثار، به آثار چاپ شده پرداخته نشده كه اميد است اين خلأ روزى با كتاب‏شناسى كامل و جامعى از آثار منظوم و چكامه‏هاى اديبانه مرتبط با اين خاندانِ علم، حلم، كرم و ادب پر شده و به زيور طبع آراسته گردد. عناوين و مشخّصات اجمالى نسخ آثار منظوم و نيز آثار وابسته به آنها مانند شروح قصائد و ديوانها نخستين بار به زبان عربى، در كتاب «معجم الآثار المخطوطه حول الإمام عليّبن أبيطالب عليه ‏السلام به خامه ناچيز نگارنده در سال 1381ش، معرّفى و منتشر گرديد. در اينجا همان داده‏ها به همراه دستنويسهاى

صفحه از 117