حواشى شيخ بهاءالدين عاملى و شيخ ابراهيم حرفوشى بر اصول كافى، شش باب از كتاب التوحيد - صفحه 132

1. مقدّمه‏

1-1) شرح حال شيخ بهايى‏

محمّدبن حسين‏بن عبدالصمد حارثى هَمْدانى عاملى، معروف به شيخ بهايى، در بعلبك و در سال 953 ه. متولّد شد. ۱
وى در سيزده‏سالگى، در سال 966 ه. ۲ با پدرش به ايران آمد و در قزوين اقامت گزيد ۳ و نزد پدر و ساير بزرگان، علم آموخت. سپس به مقام شيخ‏الاسلامى رسيد؛ ولى پس از مدّتى منصب و مقام را رها كرد. ابتدا به زيارت خانه خدا و پيامبر صلى اللَّه عليه و آله و اهل بيت عليهم السلام رفت و سپس به سير و سياحت روآورد. ۴
شبيبى درباره حيات شيخ مى‏گويد:
شيخ، علوم ادبى عرب و فقه و اصول و حديث و تفسير را از پدر آموخت و در قزوين، در زمان نشاط و بالندگى اين شهر، يعنى عصر اوّل دولت صفوى، نزد پدر علم آموخت. قزوين در اين زمان، پايتخت اين دولت بود و گسترش حركتى علمى را شاهد بود و مدرسه‏هاى بسيارى در آن پديد آمد. شيخ عمرش را صرف درس كرد تا اينكه پدرش قزوين را به قصد هرات ترك كرد و او در قزوين از طولانى شدن ماندنش در اين شهر، ناراحت بود و رفتن از آنجا را به محل اقامت پدر ترجيح مى‏داد زمانه او را براى رفتن به هرات يارى كرد و علم آموزى‏اش را در آنجا ادامه داد. ۵
شيخ بهايى پس از شيخ على منشار، پدر زن خود، در زمان شاه عبّاس دوم، به منصب شيخ الاسلامى رسيد و نزد شاه مقامى رفيع داشت و كسى از رجال آن دوره به او نمى‏رسيد.
وى به سرزمينهاى مختلف اسلامى مانند مصر، قدس، دمشق و حلب سفر و با عالمان آنها ديدار كرد. به نظر مى‏رسد در اين سفر، به زيارت خانه خدا رفته است. سعيد نفيسى درباره اين سفر مى‏نويسد:

1.۱۱: ج ۳، ص ۴۴۰

2.۱۲: ص ۲۴

3.همان‏

4.۱۵: ص ۲۹۰

5.۲: ج ۹، ص ۲۳۶

صفحه از 148