عقل - صفحه 187

عقل‏

[ واژه‏نامه عقايد - 1]

سيد محمّد بنى‏هاشمى‏۱

اشاره‏

هر مكتب و مذهبى، بر يك سلسله «واژگان كليدى» تكيه دارد و ديدگاههاى خود را از طريق آنها بيان مى‏كند. اين واژگان، عمود خيمه يك نظام فكرى است كه آن بناى انديشگى بر اين مبنا استوار مى‏شود. به واقع، بسيارى از اختلافات، ناشى از عدم تعريف دقيق واژه‏هاست كه هركس به گونه خود، مدّعا را مى‏فهمد و در نتيجه، جنگ هفتاد و دو ملّت پديد مى‏آيد. در حالى كه اگر از همان آغاز، براى ديدن پيلى كه در خانه تاريك است، همه چراغ به دست مى‏رفتند، آن همه اختلاف پديد نمى‏آمد.
اختلاف گاهى برخاسته از سخن گفتن جاهلانه است؛ چنان‏كه اميرالمؤمنين عليه السلام فرمودند: «لو سكت الجاهل، ما اختلف الناس» ۲ و گاهى برخاسته از هواهاى نفسانى كه در اين صورت، پس از علم پديد مى‏آيد؛ چنان‏كه در قرآن اشاره مى‏شود ۳ و گاه، برخاسته از

1.استاديار دانشگاه آزاد اسلامى.

2.بحارالانوار، ج ۷۵، ص ۸۱

3.شورى (۴۲) / ۱۴

صفحه از 196