تحليل نبوّت پيامبر اكرم صلى اللَّه عليه و آله از زبان امام معصوم عليه السلام در دعاى افتتاح‏ - صفحه 123

و پرسش‏اند و تنها با داشتن تصوّرى از آنها پذيرفته مى‏شوند. دعا، يكى از اين مجموعه مفاهيم ارزشمند است. دعا در لغت به معنى بانگ زدن و خواندنى است كه پيوسته با اسم طرف مقابل همراه است ۱ و در اصطلاح، گفت‏گو با خداوند به‏گونه طلب حاجت و درخواست حلّ مشكلات از درگاه او يا مناجات يا ذكر صفات جلال و جمال ذات اقدس اوست ۲ كه در اين معنا، مخاطب فقط خداوند است. از اين‏رو حقيقت دعا چيزى جز عبادت نيست. به همين دليل است كه قرآن و روايات معصومين عليهم السلام بر آن تأكيد مى‏ورزند. چنان كه خداوند در قرآن بندگان خود را به دعا فرمان مى‏دهد و مى‏فرمايد: (وَ قالَ رَبُّكُمُ ادْعُوني أَسْتَجِبْ لَكُمْ...)۳: «پروردگارتان گفت: بخوانيد مرا تا شما را پاسخ گويم» و همچنين پيامبراسلام صلى اللَّه عليه و آله مى‏فرمايند: «الدّعاءُ مُخُّ العبادة و لايهلك مع الدّعاء احدٌ»۴، «دعا مغز عبادت است و با دعا كسي هلاك نمي‏شود.»
بسيارى از دعاهايى كه از طريق رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله و اهل بيت عليهم السلام به‏دست ما رسيده‏اند، تنها يك تقاضاى شخصى و مناجات فردى نيستند بلكه دنيايى از عرفان و تعليم و تربيت و برخوردار از محتوا و ژرفاى خاصّى هستند و به‏طور كلّى با طرز تفكّر و شيوه درخواستهاى ما در دعاهايمان مباينت دارد. در اين دعاها آنچه كمتر به زبان مى‏آيد مال و مقام دنياست و آنچه به‏طور دائم گفته مى‏شود، رضا و قرب خداست. ۵
معصومين عليهم السلام در مناجات و ادعيّه خود غالبا دوهدف اساسى را درنظر داشتند. هدف اوّل: سپاس خداوند متعال كه در نيكوترين قالب‏هاى معرفتى ابراز شده است؛ هدف دوم: تربيت انسان‏ها و دعوت قافله آدميان به‏سوى سعادت جاودانى، پرستش حق و حيات طيّبه. ۶
ماه مبارك رمضان كه بزرگ‏ترين طرح دينى سالانه، جهت خودسازى جسمى و معنوى و بهسازى الگوى زندگى دينى است بهترين فرصت براى نقد و بررسى

1.راغب اصفهانى، ص ۳۱۵

2.مشكينى، ص ۱۷

3.غافر (۴۰) /۶۰

4.راوندى، ص ۱۷

5.متّقى، ص ۳۰

6.نيك‏زاده، ص ۸۴ - ۸۵

صفحه از 139