نسبت عقل و شرع‏ - صفحه 153

نسبت عقل و شرع‏

جلال برنجيان‏۱

چكيده: نسبت عقل و شرع براساس ديدگاه‏هاى آيةاللَّه ميرزا مهدى اصفهانى (1303- 1365 قمرى) موضوع اين گفتار است. ميرزاى اصفهانى عقل را نورى مى‏داند كه خداوند به انسانها مى‏بخشد و حجّت خود بر آنها قرار مى‏دهد، حجّيّت تمام حجّتهاى ديگر به عقل برمى‏گردد. البتّه احكام شرعى براساس كسر و جبر مصالح و مفاسد، تشريع مى‏شود. و اين تشريع - به حكم عقل - فقط كار خداوند حكيم است.

كليد واژه‏ها: عقل / شرع / اصفهانى، ميرزامهدى / حجّتهاى خدا.

سؤال ديرينه‏اى مطرح است كه همواره ذهن گروهى از مردم را به خود مشغول داشته و در زمانهاى مختلف با رنگ و لعاب تازه‏اى جلوه‏گرى كرده است و آن نسبت ميان عقل و شرع مى‏باشد.
«آيا تنها چيزهايى را در شريعت بايد پذيرفت كه با عقل مطابق است؟»
گروهى از معاصران پا را فراتر نهاده و گفته‏اند: «حوزه قوانين اجتماعى در عصر

1.دكتراى تاريخ و تمدّن اسلامى، پژوهشگر.

صفحه از 179