آشنایی با گروه تفسير پژوهشكده معارف حديثي - صفحه 242

بنابراين، بايد اصول كلى و خطوط اصلى را از قرآن گرفت و با تبعيّت از آن، راه حل مشكلات را پيدا كرده، تنها در اين صورت است كه به رستگارى در دنيا و آخرت نايل مى شويم.
امام باقر عليه السلام نيز با اشاره به اهمّيت و تماميت سنّت، مى فرمايد:
پيامبر خدا در حجه الوداع ضمن خطبه اى فرمودند:
يا أيّها النّاسُ! واللّه ما من شى ءٍ يقربكم من الجنّة و يباعدكم من النّار إلاّ وقد أمرتكم به، و ما من شى ءٍ يقرّبكم من النّار ويباعدكم من الجنّة إلاّ وقد نهيتُكم عنه؛۱اى مردم، به خدا سوگند هيچ چيزى نيست كه شما را به بهشت نزديك كند و از آتش جهنم دور نمايد، مگر آن كه شما را به آن فرمان داده ام. و هيچ چيزى نيست كه شما را به آتش دوزخ نزديك كند و از بهشت دور نمايد، مگر آن كه شما را از آن برحذر داشته ام.
ظهور اين ارتباط دوجانبه در معارف اسلامى سبب شده تا تعاملات شايانى را بين اين دو مرجع اصلى شاهد باشيم؛ مثلاً قرآن، ضمن اثبات نبوت و حجيت بخشيدن به سنّت، بهترين معيار، براى ارزيابى سنّت به شمار مى رود. همان طور كه سنّت براى حدوث و بقاى خويش نيازمند به قرآن است، قرآن نيز در عرصه هاى مختلفى نيازمند كاركرد حديث و سنّت است و پايدارى حقيقى آن به وجود سنّت وابسته است. مهم ترين كاربرد سنّت، تبيين و تفسير معارف قرآنى، آموزش شيوه هاى بهرورى از قرآن، تبيين قوانين و احكام قرآنى، و بيان تأويلات و توضيح موارد نسخ، تشابه، اطلاقات و عمومات آيات الهى است. اينك به دو گونه از اين تلاش هاى سنّت در جهت تبيين آيات قرآن اشاره مى كنيم:

الف . تبيين و تفسير قرآن

اگر چه فهم ظواهر قرآن و تفسير ۲ آن براى مردم ممكن و ميسر است، اما، به نص صريح خود قرآن، پيامبر نيز رسالتى در تبيين اين كتاب دارد. و از جمله رسالت هاى پيامبر ـ كه چندين بار قرآن آن را تكرار نموده ـ «تلاوت آيات، تزكيه نفوس و آموزش مفاهيم قرآنى» به مسلمانان است:
هُوَ الَّذِى بَعَثَ فِى الْأُمِّيِّينَ رَسُولاً مِّنْهُمْ يَتْلُواْ عَلَيْهِمْ ءَايَـتِهِى وَ يُزَكِّيهِمْ وَ يُعَلِّمُهُمُ الْكِتَـبَ وَ الْحِكْمَةَ وَ إِن كَانُواْ مِن قَبْلُ لَفِى ضَلَـلٍ مُّبِينٍ .۳
به عبارت ديگر، آشنايى با قرآن به مقدماتى نيازمند است كه مهم ترين آنها آشنايى با امورى چون زبان عربى، تاريخ اسلام، فرمايشات نبوى ۴ و آگاهى از مبانى فكرى قرآن و عترت عليهم السلام است، كه

1.الكافى، ج ۲، ص ۷۴، ح ۲ ؛ المحاسن، برقى، ص ۲۷۸، ح ۳۹۹.

2.تفسير به معناى پرده برداشتن از چهره كلمات است. لسان العرب، «تفسير» را هم بر اين عبارت مى داند: الفَسرُ: البيان، الفَسر: كشف المُغَطّى والتفسير: كشف المراد عن اللفظ المشكل.(لسان العرب، ابن منظور، ج ۵، ص ۵۵).

3.سوره جمعه، آيه ۲.

4.ر.ك : آشنايى با قرآن، مرتضى مطهرى، ج ۱، ص ۲۰ .

صفحه از 252