پايان نامه های حديثی (5) - صفحه 189

معرفى پايان نامه هاى حديثى (قسمت پنجم)

؛ مهدى هوشمند

در شماره بيست ونهم فصلنامه تعدادى از پايان نامه هاى حديثى موجود در كتابخانه دارالحديث معرفى شد، در اين شماره نيز سعى ما بر اين است كه شمار ديگرى از اين پايان نامه ها را به صورتى اجمالى معرفى كنيم تا علاقه مندان با اين پژوهش ها آشنا شوند.

1. انعكاس اعمال انسان در دنيا از نظر قرآن و روايات، قاسم سبحانى فخر، كارشناسى ارشد الهيات و معارف اسلامى، مركز تربيت مدرس حوزه علميه قم، استاد راهنما: آيه اللّه محمدهادى معرفت، استاد مشاور: حجه الاسلام دكتر احمد بهشتى، 1372، 142ص.

مباحث اين رساله در سه عنوان كلى مطرح گرديده كه عنوان بخشى از رساله را تشكيل مى دهد. بنابراين، مباحث اين رساله داراى سه بخش است: بخش اول، پاداش هاى دنيوى اعمال يا انعكاس
اعمال صالح در دنيا، بخش دوم كيفرهاى دنيوى اعمال يا انعكاس گناهان، بخش سوم، پاداش ها و كيفرهاى اجتماعى.
مباحث بخش اول درباره پاداش هاى مادى در دنيا عبارت اند از: رفع يا تسهيل مشكلات، رزق گوارا، وجاهت اجتماعى، محبوبيت اجتماعى و طول عمر، نگارنده با توجه به آنچه از قرآن و روايات به دست مى آيد اين پاداش ها را مدّ نظر قرار داده و درباره آن بحث نموده، وى علت تقدم محبت پاداش هاى مادى را به لحاظ گستردگى بحث پاداش هاى معنوى عنوان كرده و اين بحث را متأخر نموده است.
در قسمت دوم اين بخش مسئله پاداش هاى معنوى را مطرح كرده كه اين پاداش ها عبارت اند از: تقويت ايمان، حيات پاكيزه، شرح صدر، حكمت و علم، در اين باب اهميت پاداش ها و كيفرهاى معنوى را از اين جهت بيان مى كند كه اساس سعادت و شقاوت ابدى فرد را به وجود مى آورد، در اين قسمت نيز نگارنده با استعانت از آيات و روايات و نقل قضايا و حكايت هاى مربوط به هر بحث، قول صاحب نظران و اهل فن را مطرح و درباره هر يك بحث مى كند.
بخش دوم درباره كيفرهاى دنيوى اعمال يا انعكاس گناهان است كه خود دو قسمت دارد: كيفرهاى مادى كه عبارت اند از: ظلم، قطع رحم، قسم دروغ، زنا و فحشاء، دروغ بستن به خدا و جدال با اولياء خدا، عدم محبوبيت اجتماعى، عدم طول عمر.
وى ابتدا مجازات را بر سه گونه مى داند: مجازات قراردادى (تنبيه و عبرت)، مجازاتى كه با گناه رابطه تكوينى و طبيعى دارد (مكافات دنيوى)، مجازاتى كه تجسم خود عمل است و چيزى جدا از آن نيست (عذاب اخروى)، سپس درباره هر كدام توضيحاتى را ارائه مى كند، كه در برگيرنده آيات و روايات و اقوال و نظرات بزرگان و دانشمندان است.
قسمت دوم اين بخش كيفرهاى معنوى است، اين كيفرها با عناوينى چون: خودفراموشى، كوردلى، قساوت قلب، انحراف قلب، حجاب حق، رفاقت و همنشينى با شيطان، تكذيب آيات خدا، امهال و استدراج به چشم مى خورد.
نگارنده در توضيح اين قسمت ضمن اين كه از مهم ترين آثار گناه را، آثار معنوى آن مى داند، به جبران ناپذيرى اين قسمت از آثار تكيه دارد و با آوردن مثال هايى مقصود خود را در اين زمينه روشن مى سازد.
بخش سوم رساله عنوان پاداش ها و كيفرهاى اجتماعى را دارد، در اين بخش درباره سنت هاى خدا در اجتماع در رابطه عمل و جزاء و نقل قولى از علامه طباطبايى در اين رابطه سخن گفته و كيفرهاى اقوام پيشين و علت اين كيفرها را با پرسش و پاسخ هايى بازگو نموده است.
مطالب ديگر در اين بخش در رابطه با بلاهاى جوامع متمدن است، كه با بيان معناى جامعه و مقصود از اجتماع و جامعه اى كه تقوايش موجب نزول بركات و فسادش موجب نزول عذاب و گرفتارى مى شود آغاز شده و در ادامه اين بلاها را برمى شمرد كه عبارت اند از: تزلزل نظام خانواده، سلب امنيت، فقدان عدالت اجتماعى، فقدان انس و الفت.
نكته قابل توجه در اين رساله استشهاد بسيار نگارنده به آيات و سرگذشت هاى قرآنى است كه در بيشتر مباحث به چشم مى خورد.

صفحه از 206