نقدي بر نرم افزار «موسوعة الحديث الشريف» - صفحه 235

نقدى بر نرم افزار «موسوعة الحديث الشريف»

سيد محسن حسينى امينى

امروزه در پرتو فن آورى پيشرفته رايانه، خدمتى بزرگ به پژوهشگران و محققان حوزه هاى مختلف علوم و معارف صورت گرفته است.
در حوزه علوم و معارف اسلامى نيز با بهره گيرى از اين فن آورى و محصولات گونه گون آن، دستيابى به مصادر و منابع، بسيار آسان شده است؛ به طورى كه مى توان در زمانى كوتاه و با دقتى بالا به گسترده ترين تتبع ها دست زد.
تازگى و نو بودن اين فن آورى در خدمت علوم اسلامى از يك سو، و ويژگى منابع و مصادر تراث اسلامى از سوى ديگر، سبب راه يافتن خطاها و اشتباهاتى به اين نرم افزارها شده است كه البته نقادى و نظارت عالمان و پژوهشگران مى تواند آنها را برطرف سازد.
يكى از برنامه هاى رايانه اى در حوزه حديث، نرم افزار«موسوعةالحديث الشريف» ۱
است كه[از سوى مؤسسه سعودى«صخر» تهيّه و عرضه شده، و] نه عنوان كتاب حديث اهل سنّت را در خود جاى داده است: صحيح بخارى، صحيح مسلم، سنن ترمذى، سنن نسايى، سنن ابو داوود، سنن ابن ماجه، مسند احمدبن حنبل، موطّأ مالك و سنن دارمى.
اين برنامه با وجود قابليت هاى فراوانش، در زمينه ثبت و ضبط متون، از ايرادها و ضعف هايى برخوردار است كه از قوّت آن مى كاهد. ايرادهايى كه بدان دست يافتيم، از اين قرار است:
1ـ ادغام حديث با نام باب كه موجب حذف شماره حديث شده است؛
2ـ ادغام يك حديث يا بيشتر با حديث ديگر و قرار دادن يك شماره براى آنها كه غالبا سبب حذف شماره احاديث شده است؛
3ـ جابه جا شدن شماره احاديث؛
4ـ حذف شماره حديث در برنامه؛ ۲
5ـ تقديم و تأخير در ترتيب بعضى از احاديث؛
6ـ انتقال متن حديثى به حديث ديگر؛ ۳
7ـ تقديم و تأخير جملات يك حديث؛ ۴
8ـ حذف كامل يك حديث. ۵
در اين مقاله نمونه هايى از موارد پيش گفته در جداولى به پژوهشگران و محققان عرضه مى گردد:

1.براى اطلاعات بيشتر در مورد اين برنامه، رجوع شود به: فصلنامه علوم حديث، ش۳(بهار۷۶)، ص۲۶۹ ـ ۲۷۵ و نيز: همان، ش۲(زمستان ۷۵)، ص۲۷۶ - ۲۶۹

2.در جايى كه دو شماره براى حديث در كتاب ذكر شده است.

3.مانند انتقال شش سطر از متن حديث شماره۳۰ از كتاب سنن ترمذى(ج۱) به حديث شماره۳۱؛ بديهى است پى بردن به اين گونه موارد، فرصتى بيشتر و اشاره به موارد آن، مجالى گسترده تر مى طلبد.

4.مثل آنچه در سنن ابى داوود(ج۱)، حديث شماره۴ رخ داده است.

5.مانند حذف حديث شماره۱۱۶۰ كتاب سنن دارمى(ج۱).

صفحه از 247