۱۳۷۸۷.الإمامُ عليٌّ عليه السلام :إذا أرذَلَ اللّهُ عَبدا حَظَرَ عَلَيهِ العِلمَ . ^۱

بيان :

قالَ ابنُ أبي الحَديدِ : أرذَلَهُ : جَعَلَهُ رَذلاً ، و كانَ يقالُ : مِن عَلامَةِ بُغضِ اللّهِ تَعالى لِلعَبدِ أن يُبَغِّضَ إلَيهِ العِلمَ .
و قالَ الشاعرُ :

شَكَوتُ إلى وكيعٍ سُوءَ حِفظي
فأرشَدَني إلى تركِ المَعاصي
و قالَ لأنّ حِفظَ العِلمِ فَضلٌ
و فَضلُ اللّهِ لا يُوتيهِ عاصي^۲

(انظر) عنوان 548 «التوفيق».

2785

العِلمُ أصلُ كُلِّ خَيرٍ

۱۳۷۸۸.رسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله :العِلمُ رَأسُ الخَيرِ كُلِّهِ ، و الجَهلُ رَأسُ الشَّرِّ كُلِّهِ . ^۳

۱۳۷۸۹.الإمامُ عليٌّ عليه السلام :العِلمُ أصلُ كُلِّ خَيرٍ ، الجَهلُ أصلُ كُلِّ شَرٍّ . ^۴

۱۳۷۸۷.امام على عليه السلام :هر گاه خداوند [بخواهد ]بنده اى را پست گرداند، او را از علم بى بهره سازد.

توضيح :

ابن ابى الحديد مى نويسد: «ارذله» يعنى او را فرومايه و پست گردانيد. گفته مى شد: از نشانه هاى بغض خداوند بزرگ از بنده اش اين است كه علم را مبغوض او مى سازد.
شاعر گفته است:

از كم حافظگى خود نزد وكيع^۵شكايت كردم
او مرا به ترك گناهان راهنمايى كرد
و گفت: چون حفظ علم و دانش فضل [الهى] است
و فضل خداوند به هيچ گنهكارى عطا نمى شود.

2785

دانش ريشه همه خوبيهاست

۱۳۷۸۸.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :دانايى، سر همه خوبيهاست و نادانى سر همه بديها.

۱۳۷۸۹.امام على عليه السلام :دانايى، ريشه هر خوبى است؛ نادانى ريشه هر بدى است.

۱۳۷۸۲.الإمامُ الباقرُ عليه السلام :إنَّ قَلبا لَيسَ فيهِ شَيءٌ مِنَ العِلمِ كالبَيتِ الخَرابِ الَّذي لا عامِرَ لَهُ . ^۱

۱۳۷۸۳.الكافي عن مَسْعدةِ بن صدقةٍ :قال أبو عبدِ اللّه عليه السلام : إنَّ خَيرَ ما وَرَّثَ الآباءُ لأِبنائهِمُ الأدَبُ لا المالُ ؛ فإنَّ المالَ يَذهَبُ و الأدَبَ يَبقى ـ قالَ مَسعَدَةُ : يَعني بِالأدَبِ العِلمَ ـ . ^۲

۱۳۷۸۴.الكافي :قال أبو عبدِ اللّه عليه السلام : إن اُجِّلتَ في عُمرِكَ يَومَينِ فَاجعَل أحَدَهُما لأِدَبِكَ لِتَستَعينَ بِه عَلى يَومِ مَوتِكَ . فقيلَ لَهُ : و ما تِلكَ الاستِعانَةُ ؟ قالَ : تُحسِنُ تَدبيرَ ما تُخَلِّفُ و تُحكِمُهُ . ^۳

۱۳۷۸۵.الإمامُ الرِّضا عليه السلام :العِلمُ أجمَعُ لأِهلِهِ مِنَ الآباءِ . ^۴

(انظر) الأدب : باب 59 حديث 343 ، 345 ، العلم : باب 2789.

2784

المَحرومُ مِنَ العِلمِ

۱۳۷۸۶.رسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله :ما استَرذَلَ اللّهُ تَعالى عَبدا إلاّ حَظَرَ عَلَيهِ العِلمَ و الأدَبَ . ^۵

۱۳۷۸۲.امام باقر عليه السلام :دلى كه در آن چيزى از دانش نباشد، مانند خانه ويرانه اى است كه آباد كننده اى ندارد.

۱۳۷۸۳.الكافى :ـ به نقل از مسعدة بن صدقة ـامام صادق عليه السلام فرمود : بهترين ارثى كه پدران براى فرزندان خود باقى مى گذارند، ادب است، نه ثروت؛ زيرا ثروت رفتنى است و ادب ماندنى. مسعده گفت: منظور امام عليه السلام از ادب، دانش است.

۱۳۷۸۴.الكافى :امام صادق عليه السلام فرمود : اگر از عمرت دو روز باقى مانده باشد، يكى از آن دو روز را براى ادب (دانشِ) خود صرف كن تا براى روز مردنت از آن كمك بگيرى. عرض شد: آن كمك گرفتن چيست؟ فرمود: اين كه آنچه را پس از خود مى گذارى تدبير نيكو و محكم كارى كنى.

۱۳۷۸۵.امام رضا عليه السلام :دانش، براى اهل خود بيش از آن گرد مى آورد كه پدران براى فرزندان.

2784

محروم از دانش

۱۳۷۸۶.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :خداى بزرگ خواهان پستى هيچ بنده اى نشد مگر اين كه او را از علم و ادب محروم ساخت.