۱۴۸۵۲.صحيح مسلم عن المعرور بن سُوَيدٍ :مَرَرنا بِأبي ذَرٍّ بِالرَّبَذَةِ و عَلَيهِ بُردٌ و عَلى غُلامِهِ مِثلُهُ ، فقُلنا : يا أبا ذَرٍّ ، لَو جَمَعتَ بَينَهُما كانَت حُلّةً ! ^۱
فقالَ : إنَّهُ كانَ بَيني و بَينَ رَجُلٍ مِن إخواني كَلامٌ ، و كانَت اُمُّه أعجَمِيَّةً ، فعَيَّرتُهُ بِاُمِّهِ ، فشَكاني إلَى النَّبِيِّ صلى الله عليه و آله ، فلَقِيتُ النَّبِيَّ صلى الله عليه و آله فقالَ : يا أبا ذَرٍّ ، إنَّكَ امرُؤٌ فيكَ جاهِلِيَّةٌ ! قُلتُ : يا رَسولَ اللّهِ ، مَن سَبَّ الرِّجالَ سَبُّوا أباهُ و اُمَّهُ ! قالَ : يا أبا ذَرٍّ ، إنَّكَ امرُؤٌ فيكَ جاهِلِيَّةٌ ، هُم إخوانُكُم ، جَعَلَهُمُ اللّهُ تَحتَ أيديكُم ، فَأطعِموهُم مِمّا تَأكُلونَ ، و ألبِسوهُم مِمّا تَلبَسون ، و لا تُكَلِّفوهُم ما يَغلِبُهُم ، فإن كَلَّفتُموهُم فَأعينُوهُم . ^۲

۱۴۸۵۲.صحيح مسلمـ به نقل از معرور بن سُوَيد ـ: در ربذه بر ابوذر گذشتيم، ديديم يك بُرد خودش پوشيده و بُرد ديگرى، مانند آن، به تن غلام اوست. گفتيم : اى ابوذر! اگر هر دو بُرد را خودت پوشيده بودى حُلّه ^۳ بود؟
ابوذر گفت : ميان من و مردى از برادرانم حرفى شد. مادر او غير عرب بود و من [عجمى بودنِ] مادرش را به رخ او كشيدم. آن مرد نزد پيامبر صلى الله عليه و آله از من شكايت كرد. وقتى پيامبر صلى الله عليه و آله را ملاقات كردم به من فرمود : اى ابوذر! در تو خصلتى جاهلى وجود دارد! عرض كردم : اى پيامبر خدا! هر كه به مردم ناسزا گويد مردم به پدر و مادر او ناسزا گويند! پيامبر صلى الله عليه و آله فرمود : اى ابوذر! در تو خصلتى جاهلى وجود دارد؛ آنها برادران تو هستند و خداوند ايشان را زير دست شما قرار داده است. بنا بر اين، آنچه خود مى خوريد به آنها نيز بخورانيد و آنچه خود مى پوشيد به آنها هم بپوشانيد و بيش از توانشان آنها را تكليف مكنيد و اگر تكليف كرديد، كمكشان كنيد.

2978

ذَمُّ التَّعييرِ

۱۴۸۴۶.رسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله :مَن عَيَّرَ أخاهُ بِذَنبٍ قَد تابَ مِنهُ لَم يَمُتْ حَتّى يَعمَلَهُ . ^۱

۱۴۸۴۷.عنه صلى الله عليه و آله :مَن أذاعَ فاحِشَةً كانَ كمُبتَدِئها ، و مَن عَيَّرَ مُؤمِنا بِشَيءٍ لَم يَمُتْ حَتّى يَركَبَهُ . ^۲

۱۴۸۴۸.عنه صلى الله عليه و آله :لا تُظهِرِ الشَّماتَةَ لِأخيكَ ؛ فيَرحَمَهُ اللّهُ و يَبتَلِيَكَ . ^۳

۱۴۸۴۹.عنه صلى الله عليه و آلهـ لِأعرابِيٍّ سَألَهُ أن يُوصِيَهُ ـ: عَلَيكَ بِتَقوَى اللّهِ فإنِ امرُؤٌ عَيَّرَكَ بِشَيءٍ يَعلَمُهُ فيكَ فَلا تُعَيِّرْهُ بِشَيءٍ تَعلَمُهُ فيهِ ؛ يَكُنْ وَبالُهُ عَلَيهِ و أجرُهُ لَكَ . ^۴

۱۴۸۵۰.الخضرُ عليه السلامـ في وَصِيَّتِهِ لِموسى عليه السلام ـ: يَا بنَ عِمرانَ ، لا تُعَيِّرَنَّ أحَدا بِخَطيئَةٍ ، وَ ابكِ عَلى خَطيئَتِكَ . ^۵

۱۴۸۵۱.سنن أبي داوود عن أبي جري جابِر بن سليم :رَأيتُ رَجُلاً يَصدُرُ النّاسُ عَن رَأيِهِ ، لا يَقولُ شَيئا إلاّ صَدَروا عَنهُ ، قُلتُ : مَن هذا ؟ قالوا : (هذا) رَسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله . . . قُلتُ : اِعهَدْ إلَيَّ ، قالَ : لا تَسُبَّنَّ أحَدا ، قالَ : فَما سَبَبتُ بَعدَهُ حُرّا و لا عَبدا و لا بَعيرا و لا شاةً . قالَ : و لا تَحقِرَنَّ شَيئا مِنَ المَعروفِ ......... و إنِ امرُؤٌ شَتَمَكَ و عَيَّرَكَ بِما يَعلَمُ فيكَ فَلا تُعَيِّرْهُ بِما تَعلَمُ فيهِ ؛ فإنَّما وَبالُ ذلكَ عَلَيهِ . ^۶

2978

نكوهش سرزنش كردن

۱۴۸۴۶.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :هر كس برادر خود را براى گناهى كه از آن توبه كرده است سرزنش كند، نميرد تا خود آن گناه را مرتكب شود.

۱۴۸۴۷.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :هر كس زشت كارى و گناهى را فاش كند، مانند كسى است كه آن را انجام داده است و هر كه مؤمنى را به چيزى سرزنش كند، نميرد تا خود مرتكب آن شود.

۱۴۸۴۸.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :از گرفتارى برادرت اظهار شادى مكن، كه خداوند به او رحم مى كند و تو را گرفتار مى سازد.

۱۴۸۴۹.پيامبر خدا صلى الله عليه و آلهـ در پاسخ به درخواست عربى بيابان گرد كه از آن حضرت خواهش كرد او را اندرزى دهد ـفرمود : از خدا بترس و اگر كسى عيبى در تو دانست و به واسطه آن سرزنشت كرد، تو به واسطه عيبى كه از او مى دانى سرزنشش مكن تا در نتيجه، گناه اين كار به گردن او باشد و پاداشش از آنِ تو.

۱۴۸۵۰.خضر عليه السلامـ در سفارش خود به موسى عليه السلام ـفرمود : اى پسر عمران! هيچ كس را به واسطه گناهىْ سرزنش مكن و بر گناه خويش گريه كن.

۱۴۸۵۱.سنن أبى داوودـ به نقل از ابو جرى جابر بن سليم ـ: مردى را ديدم كه مردم از سرچشمه انديشه اش سيراب مى شوند و هر سخنى كه از دهانش خارج مى شود، مردم آن را مى قاپند. پرسيدم : اين مرد كيست؟ گفتند : او پيامبر خدا صلى الله عليه و آله است . . . گفتم : مرا سفارشى مى فرماييد. فرمود : به هيچ كس ناسزا مگو. از آن پس، نه آزاده اى را دشنام دادم نه برده اى را، نه شترى را و نه گوسفندى را. فرمود : هيچ كار خوبى را كوچك مشمار و دست كم مگير ......... اگر كسى به تو ناسزا گفت و به عيبى كه از تو مى داند سرزنشت كرد، تو به واسطه عيبى كه از او سراغ دارى سرزنشش مكن. در اين صورت گناهش به گردن او خواهد بود.