۱۳۹۹۰.الإمامُ عليٌّ عليه السلام :طَلَبَةُ هذا العِلمِ عَلى ثَلاثَةِ أصنافٍ ، ألا فَاعرِفوهُم بِصِفاتِهِم و أعيانِهِم : صِنفٌ مِنهُم يَتَعَلَّمونَ لِلمِراءِ و الجَدَلِ، و صِنفٌ مِنهُم يَتَعَلَّمونَ لِلإستِطالَةِ و الخَتْلِ ، و صِنفٌ مِنهُم يَتَعَلَّمونَ لِلفِقهِ و العَمَلِ .
فأمّا صاحِبُ المِراءِ و الجَدَلِ تَراهُ مُؤذِيا مُمارِيا لِلرِّجالِ في أندِيَةِ المَقالِ ، قَد تَسَربَلَ بِالتَّخَشُّعِ ، و تَخَلّى مِنَ الوَرَعِ ، فَدَقَّ اللّهُ مِن هذا حَيزومَهُ ، و قَطَعَ مِنهُ خَيشومَهُ .
و أمّا صاحِبُ الإستِطالَةِ و الخَتْلِ فإنَّهُ يَستَطيلُ عَلى أشباهِهِ مِن أشكالِهِ ، و يَتَواضَعُ لِلأغنِياءِ مِن دونِهِم ، فهُوَ لِحَلوائهِم هاضِمٌ ، و لِدينِهِ حاطِمٌ ، فأعمَى اللّهُ مِن هذا بَصَرَهُ ، و قَطَعَ مِن آثارِ العُلَماءِ أثَرَهُ .
و أمّا صاحِبُ الفِقهِ و العَمَلِ تَراهُ ذا كَآبَةٍ و حُزنٍ ، قَد قامَ اللَّيلَ في حِندِسِهِ ، و قَدِ انحَنى في بُرنُسِهِ ، يَعمَلُ و يَخشى ، خائفا وَجِلاً مِن كُلِّ أحَدٍ إلاّ مِن كُلِّ ثِقَةٍ مِن إخوانِهِ ، فشَدَّ اللّهُ مِن هذا أركانَهُ ، و أعطاهُ يَومَ القِيامَةِ أمانَهُ . ^۱

۱۳۹۹۰.امام على عليه السلام :جويندگان اين دانش سه گروهند. هان! آنان را به اسم و رسم بشناسيد: گروهى از آنها دانش را به منظور ستيزه و جدل مى آموزند، گروهى براى بزرگى كردن و فريفتن فرا مى گيرند و گروهى براى فهميدن و به كار بستن مى آموزند.
اما آن كه براى بحث و جدل مى آموزد در انجمنهاى بحث و مذاكره علمى، مردم آزارى و ستيزه گرى مى كند، به فروتنى تظاهر مى كند، ولى از پرهيزگارى تهى است. از اين رو، خداوند كمر او را بشكند و بينى اش را به خاك مالد.
و آن كه براى بزرگى كردن و فريفتن مى آموزد، بر همتايان خود گردن فرازى مى كند، اما در برابر توانگران كه [از نظر علمى ]كمتر از آنهايند و فروتنى مى نمايد. شيرينى آنها را مى خورد و دين خود را درهم مى شكند. پس، خداوند ديده چنين كسى را كور گرداند و [نام و ]اثرش را از ميان آثار علما بر اندازد.
و آن كه براى فهميدن و به كار بستن فرا مى گيرد، او را مى بينى كه دلگرفته و غمزده است. در تاريكى شب برخاسته و در بُرنُس ^۲ خود خزيده است. كار مى كند و ترسان است؛ از همه كس، جز برادران مورد اعتماد خويش، بيمناك و هراسان است. خداوند اركان [وجود ]چنين كسى را استوار گرداند و روز قيامت امانش دهد.

۱۳۹۸۸.معاني الأخبار عن عبدِ السَّلامِ بنِ صالحٍ الهرويِّـ للإمام الرِّضا عليه السلام ـ: يا بنَ رَسولِ اللّهِ، فَقَد رُويَ لَنا عَن أبي عَبد اللّهِ عليه السلام أنّه قالَ : مَن تَعَلَّمَ عِلما لِيُمارِيَ بِهِ السُّفَهاءَ ، أو يُباهِيَ بِهِ العُلَماءَ ، أو لِيُقبِلَ بِوُجوهِ النّاسِ إلَيهِ ، فهُوَ فِي النّارِ، فقال عليه السلام : صَدَقَ جَدّي ، أ فَتَدري مَنِ السُّفَهاءُ ؟ فقُلتُ : لا يَا بنَ رسولِ اللّهِ ، فَقالَ : هُم قُصّاصٌ مِن مُخالِفينا ، و تَدري مَنِ العُلَماءُ ؟ فقُلتُ : لا يَا بنَ رسولِ اللّهِ ، قالَ : فَقالَ : هُم عُلَماءُ آلِ مُحَمَّدٍ عليهم السلام الّذينَ فَرَضَ اللّهُ عَزَّ و جلَّ طاعَتَهُم و أوجَبَ مَوَدَّتَهُم.
ثُمَّ قالَ : أ تَدري ما مَعنى قَولِهِ : أو لِيُقبِلَ بِوُجوهِ النّاسِ إلَيهِ ؟ قُلتُ : لا ، قالَ : يَعني بِذلكَ وَ اللّهِ ادّعاءَ الإمامَةِ بِغَيرِ حَقِّها ، و مَن فَعَلَ ذلكَ فهُوَ فِي النّارِ . ^۱

2821

أصنافُ طَلَبَةِ العِلمِ

۱۳۹۸۹.رسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله :العُلَماءُ ثَلاثَةٌ : رَجُلٌ عاشَ بِهِ النّاسُ و عاشَ بِعِلمِهِ ، و رَجُلٌ عاشَ بِه النّاسُ و أهلَكَ نَفسَهُ ، و رَجُلٌ عاشَ بِعِلمِهِ و لَم يَعِش بِهِ أحَدٌ غَيرُهُ . ^۲

۱۳۹۸۸.معانى الأخبارـ به نقل از عبد السلام بن صالح ـ: از امام رضا عليه السلام درباره اين حديث كه حضرت صادق عليه السلام فرمود : هر كس دانشى را فرا گيرد تا به وسيله آن با نادانان مجادله كند، يا بر دانايان فخر فروشد، يا توجّه مردم را به سوى خود جلب كند، او در آتش است ، سؤال كردم ؟ حضرت فرمود : جدّم درست فرمود. آيا مى دانى نادانان كيستند؟! عرض كردم: نه، يا بن رسول اللّه . فرمود: آنان نقّالان مخالف ما هستند. آيا مى دانى دانايان كيستند؟ عرض كردم: نه، يا بن رسول اللّه ! فرمود: آنان دانايان خاندان محمّد عليهم السلام هستند كه خداوند عزّ و جلّ اطاعت از آنان و دوستيشان را واجب فرموده است.
سپس فرمود: آيا مى دانى معناى اين جمله حضرت صادق عليه السلام كه: يا توجّه مردم را به سوى خود جلب كنند، چيست؟ عرض كردم: خير. فرمود: معناى آن، به خدا سوگند، ادّعاى بنا حقّ امامت است. كسى كه چنين كند، در آتش باشد.

2821

طبقات جويندگان دانش

۱۳۹۸۹.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :علما سه گونه اند: عالمى كه مردم به او زنده اند و او به علم خود زنده است، و عالمى كه مردم به او زنده اند و او خود را به هلاكت انداخته است و عالمى كه به علم خود زنده است، امّا هيچ كس جز خودش از علم او بهره اى نمى برد.