(انظر) الخوف : باب 1145.
معرفة اللّه : باب 2567.

2838

ما يَتشَعَّبُ مِنَ العِلمِ

۱۴۰۹۰.رسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله :أمّا العِلمُ فيَتشَعَّبُ مِنهُ الغِنى و إن كانَ فَقيرا ، و الجُودُ و إن كانَ بَخيلاً ، و المَهابَةُ و إن كانَ هَيِّنا ، و السَّلامَةُ و إن كانَ سَقيما ، و القُربُ و إن كانَ قَصِيّا ، و الحَياءُ و إن كانَ صَلِفا ، وَ الرِّفعَةُ و إن كانَ وَضيعا ، و الشَّرَفُ و إن كانَ رَذلاً ، و الحِكمَةُ و الحِظوَةُ ، فهذا ما يَتشَعَّبُ لِلعاقِلِ بِعِلمِهِ . ^۱

2839

ما يَنبَغي عَلَى العالِمِ

۱۴۰۹۱.الإمامُ عليٌّ عليه السلام :مَن نَصَبَ نَفسَهُ لِلنّاسِ إماما فعَلَيهِ أن يَبدَأ بِتَعليمِ نَفسِهِ قَبلَ تَعليمِ غَيرِهِ ، وَ ليَكُن تَأديبُهُ بِسيرَتِهِ قَبلَ تَأديبِهِ بِلِسانِهِ ، و مُعَلِّمُ نَفسِهِ و مُؤَدِّبُها أحَقُّ بِالإجلالِ مِن مُعَلِّمِ النّاسِ و مُؤَدِّبِهِم . ^۲

۱۴۰۹۲.عنه عليه السلام :عَلَى العالِمِ أن يَعمَلَ بِما عَلِمَ ، ثُمَّ يَطلُبَ تَعَلُّمَ ما لَم يَعلَمْ . ^۳

2838

شاخه هاى دانش

۱۴۰۹۰.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :از دانش، بى نيازى منشعب مى شود، هر چند[آدمى] تهيدست باشد و بخشندگى، هر چند بخيل باشد و هيبت، هر چند نرم رفتار و ملايم باشد و تندرستى، هر چند بيمار باشد و قُرب، هر چند دور باشد و آزرم، هر چند پر رو باشد و بلند مرتبگى، هر چند دون پايه باشد و بزرگوارى، هر چند پست باشد و حكمت و بهره مندى. اينها چيزهايى است كه براى خردمند از دانش او منشعب مى شود.

2839

آنچه بر دانشمند سزاوار است

۱۴۰۹۱.امام على عليه السلام :هر كه خود را پيشواى مردم قرار دهد، بايد پيش از آموزش ديگران به آموزش خود بپردازد و پيش از آن كه به زبان [مردم را ]تربيت كند، با كردار و رفتارش تربيت نمايد آن كه آموزگار و مربّى خويش است، بيشتر سزاوار احترام و تجليل است تا آن كه آموزگار و مربّى مردم است.

۱۴۰۹۲.امام على عليه السلام :بر دانشمند است كه آنچه را مى داند به كار بندد و سپس در پى ياد گرفتن دانشى رود كه نمى داند.

۱۴۰۸۶.الإمامُ الصّادقُ عليه السلامـ في قولِ اللّهِ عَزَّ و جلَّ:«إنَّما يَخْشَى اللّهَ مِن عِبادِهِ العُلَماءُ»ـ: يَعني بِالعُلَماءِ مَن صَدَّقَ فِعلُه قَولَهُ ، و مَن لَم يُصَدِّقْ فِعلُهُ قَولَهُ فلَيسَ بِعالِمٍ . ^۱

۱۴۰۸۷.عنه عليه السلام :كَفى بِخَشيَةِ اللّهِ عِلما ......... إنَّ أعلَمَ النّاسِ بِاللّهِ أخوَفُهُم للّهِِ ، و أخوَفَهُم لَهُ أعلَمُهُم بِهِ ، و أعلَمَهُم بِهِ أزهَدُهُم فيها ـ يَعني فِي الدّنيا ـ . ^۲

۱۴۰۸۸.عنه عليه السلام :كَفى بِخَشيَةِ اللّهِ عِلما ، و كَفى بِالإغتِرارِ بِاللّهِ جَهلاً . ^۳

۱۴۰۸۹.مصباح الشريعةـ فيما نسبه إلى الإمامِ الصّادقِ عليه السلام ـ: الخَشيَةُ مِيراثُ العِلمِ ، و العِلمُ شُعاعُ المَعرِفَةِ و قَلبُ الإيمانِ ، و مَن حُرِمَ الخَشيَةَ لا يَكونُ عالِما و إن شَقَّ الشَّعرَ بِمُتَشابِهاتِ العِلمِ ، قالَ اللّهُ تَعالى : «إنَّما يَخْشَى اللّهَ مِن عِبادِهِ العُلَماءُ» . ^۴

۱۴۰۸۶.امام صادق عليه السلامـ درباره آيه «جز اين نيست كه از ميان بندگان خدا، تنها دانشمندان از او مى ترسند» ـفرمود : مراد از دانشمندان كسانى هستند كه كردارشان گفتارشان را تأييد كند و كسانى كه كردارشان گفتارشان را تأييد نكند (عالمان بى عمل) دانشمند نيستند.

۱۴۰۸۷.امام صادق عليه السلام :براى ترس از خدا دانش كفايت مى كند ......... همانا خدا شناس ترين مردم، خدا ترس ترين آنهاست و خدا ترس ترين آنها خدا شناس ترين آنهاست و خدا شناس ترين مردم بى رغبت ترين آنهاست به دنيا.

۱۴۰۸۸.امام صادق عليه السلام :براى ترس از خدا علم [به او ]كفايت مى كند و براى نترسيدن از [مقام و عذاب] خدا، نادانى [به مقام و عظمت او ]كافى است.

۱۴۰۸۹.مصباح الشريعهـ در آنچه به امام صادق عليه السلام نسبت داده است ـ: ترس [از خدا] ميراث دانش است و دانش، فروغ شناخت و دلِ ايمان. كسى كه از خشيت بى بهره باشد دانشمند نيست، گر چه در مشكلات و پيچيدگيهاى دانش مو شكاف باشد. خداوند متعال فرمود: «جز اين نيست كه از ميان بندگان خدا، تنها دانشمندان از او مى ترسند».