3580

مَثَلُ النَّفسِ

۱۸۶۳۳.بحار الأنوار :في حديثِ المِعراجِ : يا أحمدُ، لا تَتَزَيّنْ بِلِينِ اللِّباسِ و طِيبِ الطَّعامِ و لِينِ الوِطاءِ ؛ فإنّ النَّفسَ مَأوى كُلِّ شَرٍّ، و هيَ رَفيقُ كُلِّ سُوءٍ، تَجُرُّها إلى طاعَةِ اللّهِ و تَجُرُّكَ إلى مَعصيَتِهِ ، و تُخالِفُكَ في طاعَتِهِ و تُطيعُكَ فيما تَكرَهُ ، و تَطغى إذا شَبِعَت و تَشْكو إذا جاعَت ، و تَغضَبُ إذا افْتَقَرَت و تَتَكبَّرُ إذا استَغنَت ، و تَنْسى إذا كَبِرَت و تَغفَلُ إذا أمِنَت ، و هِي قَرينَةُ الشَّيطانِ .
و مَثَلُ النَّفْسِ كمَثَلِ النَّعَامَةِ ؛ تأكُلُ الكَثيرَ و إذا حُمِلَ علَيها لا تَطيرُ ، و مَثَلِ الدِّفلى ^۱ ؛ لَونُهُ حَسَنٌ و طَعمُهُ مُرٌّ . ^۲

3580

مَثَل نفْس

۱۸۶۳۳.بحار الانوار :در حديث معراج آمده است: اى احمد! با پوشيدن لباس نرم و خوراك هاى خوش مزه رنگارنگ و بستر نرم، خود را مياراى؛ زيرا نفسْ پناهگاه هر شرّ، و رفيق هر بدى است. تو آن را به سوى طاعت خدا مى كشانى و او تو را به نافرمانى او مى كشاند. در راه طاعت خدا با تو مخالفت مى كند و در آنچه ناخوش دارى از تو اطاعت مى كند. هرگاه سير شود، سركشى مى كند و چون گرسنه شود، زبان به شكايت مى گشايد. هرگاه نيازمند شود، خشم مى گيرد و چون بى نياز شود، گردن فرازى مى كند. هرگاه بزرگ شود، فراموش مى كند و چون احساس امنيت كند، غافل مى گردد؛ نفْس همدم شيطان است و حكايت نفْس حكايت شترمرغ است كه زياد مى خورد اما بار نمى كشد و [حكايتش ]حكايت گُلِ خرزهره است كه رنگش زيبا و طعمش تلخ است.

۱۸۶۳۲.الترغيب و الترهيب :خَطَّ رسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله خَطّا ، و قالَ : هذا الإنسانُ ، و خَطَّ إلى جَنبِهِ خَطّا و قالَ : هذا أجَلُهُ ، و خَطَّ آخَرَ بَعيدا مِنهُ فقالَ : هذا الأملُ، فَبينَما هُو كذلكَ إذ جاءهُ الأقرَبُ ^۱ . ^۲

۱۸۶۳۲.الترغيب و الترهيب :رسول خدا صلى الله عليه و آله خطى كشيد و فرمود: اين انسان است. در كنار آن خط ديگرى كشيد و فرمود: اين اجل اوست و دورتر از آن خط ديگرى رسم كرد و فرمود: اين آرزوست. در اين گير و دار خط نزديكِ او [اجل ]به سراغش مى آيد. ^۳