مدلول و گستره قرآن در عرض حديث بر قرآن - صفحه 47

مدلول و گستره قرآن در عرض حديث بر قرآن

دكتر مهدى احمدى ۱

چكيده:

عرضه حديث بر قرآن يكى از مباحث مطرح در موضوع بررسى صحت احاديث است. عالمان حديث، بر اساس روايات رسيده از معصومان عليهم السلام، نقل هاى مخالف قرآن را نمى پذيرند. اين مقاله بر آن است تا به گستره مدلول قرآن بپردازد و روشن كند كه مراد از قرآن، ظاهر آن است يا فراتر از ظاهر و شامل غير ظاهر نيز مى گردد. در اين نوشته دو ديدگاه مختلف مورد بررسى قرار گرفته، از دلايل آن دو ديدگاه سخن به ميان آمده است.

كليد واژه ها: مدلول قرآن، صحت حديث، عرضه حديث بر قرآن، ظاهر قرآن، عام گرايان، خاص گرايان.

مقدمه

كاوش در مدلول قرآن و گستره آن در شناخت درست قاعده عرض اهميتى فراوان دارد. عدم وضوح مدلول قرآن، اختلاف برداشت از آن و اختلاف در ميزان دلالت بر مراد، مهم ترين دليل توجه اندك به اين معيار است؛ چنان كه اختلاف قابل توجه در عنوان معيار ياد شده، به ويژه در مقام عمل نيز به آن بازمى گردد. قرآن در لسان روايات عرض، به صورت مطلق آمده و با عنوان «كتاب اللّه »، «قرآن» و گاه «قول ربنا» و «كتاب» ذكر شده است. عبارت قرآن يا كتاب اللّه در دانش هاى حديثى، غالبا مقيد ديده مى شود؛ مانند: نص قرآن، ظاهر قرآن، محكم قرآن، سياق قرآن، فحواى قرآن، دليل قرآن و ... .

1. متون روايى

در موضوع قاعده عرض دو دسته روايت مشاهده مى شود؛ روايات ناظر بر اصل قاعده ـ كه بالغ بر

1.عضو هيأت علمى دانشگاه شيراز.

صفحه از 63