مقدمه ‏اى بر صحيفه سجاديه - صفحه 61

پايان رسد»؟ ۱
زين العابدين تا هنگام وفاتش در سال 95ق /4 ـ 713م، (يا 94ق /3 ـ 712م) در مدينه مى زيست. در اين مدت او به دليل قتل عام خانواده اش مورد همدردى مردم واقع شد و نيز از آن جايى كه نواده پيامبر اسلام بود، از احترام و جايگاه خاصى برخوردار بود. او زندگى خويش را وقف آموزش و عبادت كرد و يكى از مراجع در حديث نبوى و فقه شد. اما او بيشتر به دليل تقوا و شخصيت ارجمندش ـ كه لقب «زين العابدين» را در دوران زندگى برايش به ارمغان آورد ـ معروف و مشهور بود. ۲ جزئياتى كه از زندگانى او در مدينه به دست ما رسيده، اشتغال دايم او به عبادت و زهد را نشان مى دهد. او پانزده فرزند (يازده پسر و چهار دختر) داشت. ۳
بعد از واقعه كربلا جناح هاى مختلفى در درون جامعه شيعى پديد آمد كه تمامى آنان از زين العابدين به عنوان امام برحق امت اسلامى حمايت نمى كردند. ۴ عده زيادى از شيعيان، مانند كسانى كه در قيام توابين شركت كردند، بر اين گمان بودند كه امويان بايد سرنگون شوند و وظيفه امام اين است كه رهبرى قيام عليه آنان را بر عهده بگيرد. اما زين العابدين از درگيرى با مسائل سياسى خوددارى مى كرد. بعد از مرگ او، ميان محمد باقر، امام پنجم و بزرگ ترين فرزند و جانشين او، و زيد، فرزند دوم او و برادر ناتنى باقر ـ كه طرفدار مقاومت فعال در برابر ظلم رژيم اموى بود و در نتيجه اين موضع خود طرفداران زيادى پيدا كرده بود ـ اختلاف افتاد. باقر عليه السلام تا زمان مرگش (احتمالاً در 117ق /735م) سياست پدرش در اجتناب از هرگونه درگيرى در جنبش هاى سياسى را پى گرفت. ۵ زيد در اوايل امامت جعفر صادق، فرزند باقر عليه السلام ، قيام كرد و در (صفر121ق /ژانويه 739م) به قتل رسيد. يحيى، پسرش ـ كه در نگاشتن مقدمه بر صحيفه نقش مهمى ايفا كرده است ـ راه پدرش را ادامه داد و سه سال بعد، در هجده سالگى به قتل رسيد. شيعيان زيدى ـ كه هنوز در يمن داراى قدرت هستند ـ سلسله امامان خود را به زيد مى رسانند.

1.از الخصال شيخ صدوق، نقل شده در اعيان الشيعة، ج۴، ص۱۹۵. همين مطلب از قول المناقب ابن شهرآشوب در بحارالأنوار، ج۴۶، ص۱۰ ـ ۱۰۸ آمده است.

2.گفته شده كه اين لقب را ابن شهاب زهرى فقيه و محدث معروف به او داده است. (S.H.M Jafry, The Origins and Early Development of shia Islam,Beirut,۱۹۷۹, p.۲۴۶) اين فرد او را بهترين هاشميان دانست و از او احاديث بسيار زيادى نقل كرده است. (W. Madelung art Ali ebn Hussain , Encyclopedia Iranica, Vol ۱,۸۵۰)

3.بيشترين جزئيات در مورد او را مى توان در بحارالأنوار، ج۴۶، ص۲۰۹ ـ۲ يافت. همچنين به ترجمه كتاب الارشاد شيخ مفيد ـ كه با مشخصات زير به انگليسى ترجمه شده است ـ نيز مى توان رجوع كرد. (al-Mufid, Kitab al-Irshad, transl. I.K.L. Howard, London, ۱۹۸۱, pp.۳۸۰-۹۲)

4.ر. ك: Jafry , Origins, pp. ۲۳۸

5.. تواريخ ديگرى نيز براى وفات وى ذكر شده است كه از سال ۱۱۲ق/۷۳۲ ـ ۷۳۱م، تا سال ۱۲۶ق/۷۴۴ ـ ۷۴۳ را دربرمى گيرد. ر. ك:(Jafary, Origins, pp. ۲۵۵) .

صفحه از 87