منابع

تاريخ جرايد (1/198 ، 306 ، 2/116 ـ 124) ، حديقة الشعراء (2/1338 ـ 1343) ، سرآمدن فرهنگ (360 ـ 362) ، شرح حال رجال (3/384 ـ 388) ، فهرست كتاب هاى چاپى (1/661 ، 712 ، 2/2311 ، 2334) ، لغت نامه (ذيل/فروغى) ، مكارم الآثار (5/1491 ـ 1492) .

19

محمّد حسين ذكاء الملك فروغى

(1255 ـ 1325 ق)

اديب ، نويسنده ، مترجم ، روزنامه نگار و شاعر . ابتدا فدايى ، سپس اديب و سرانجام فروغى تخلص نمود . در جوانى تجارت مى كرد و چون سرمايه خويش را در راه تجارت هند به خليج فارس از دست داد . مدتى در بندر لنگه ، جهرم ، فسا و يزدگذرانيد و سپس به كرمان رفت و به خدمت حاكم كرمان ، محمّد اسماعيل خان نورى ، وكل الملك ، در آمد . مدتى نيز در كرمانشاه اقامت گزيد و وارد جمع درويشان شد . در آنجه نيز به مديحه سرايى شاهزاده عمادالدوله پرداخت و اديب تخلص مى كرد . سرانجام به تهران آمد و در دستگاه وزارت انطباعات و دارالترجمه ميرزا محمّد حسن خان اعتماد السلطنه به منشى گرى پرداخت . در 1291 ق از طرف ناصرالدين شاه ملقب و متخلص به فروغى شد . مدتى نيز مديريت دارالترجمه و دارالطباعه دولتى و مترجمى زبان عربى و فرانسه را عهده دار بود و روزنامه هاى دولتى «ايران» ، «اطلاع» ، «رسمى» و «شرف» معمولاً با انشاى وى نوشته مى شد . در 1311 ق ملقب به ذكاء الملك شد . وى روزنامه «تربيت» را در 1314 ق منتشر كرد . با تأسيس مدرسه عالى علوم سياسى در 1317 ق به استادى مدرسه و در 1323 ق به رياست آن منصوب گشت . فروغى در ابن بابويه شهر رى مدفن شد . آثار وى عبارتند از:
تاريخ سلاطين ساسانى يا تاريخ ساسانيان ، ترجمه ، با همكارى فرزندش محمّد على فروغى ،
تصحيح بوسه عذرا ،
تاريخ ادبيات ايران ،
چرا و به اين جهت ، ترجمه ،
سفر هشتاد روزه دور دنيا ، ترجمه ،
عشق و عفت ، به نظم ، ترجمه ،
تصحيح عجز بشر ،
علم بديع ،
غرائب زمين و عجايب آسمان ، ترجمه ،
كلبه هندى ، ترجمه ،
ضمنا از وى ديوان شعرى به جاى مانده است .