24
محمّد خان كرمانشاهى تهرانى
فاطمه محجوبى
وى فرزند پير محمّد زارع كرمانشاهى ، و از تواناترين طبيبان روزگار خويش به شمار مى آمد . او در 13 ماه صفر در سال (1266 ق) در كرمانشاه زاده شد و مدتى در آنجا به سر برد . در ايام جوانى به نجف رفت و به تحصيلات دينى پرداخت . سپس به تهران رفت و در مدرسه دارالفنون ، نزد ميرزا عبدالباقى ، پدر دكتر خليل خان ثقفى اعلم الدوله به آموختن طب مشغول شد . وى از شاگردان بسيار خوب مدرسه درالفنون محسوب مى شد . محمّد خان ، طب جديد را از تولوزان فرانسوى فراگرفت و پس از آن براى تكميل دانش پزشكى خود ، به پاريس رفت . وى در مدارس پزشكى پاريس به تحصيل پرداخت و در آن وادى بسيار نامبردار شد .
او در سال (1296 ق) به تهران بازگشت و به رياست بيمارستان دولتى تهران منصوب شد و به عنوان استاد پزشكى دارالفنون مشغول به كار شد . محمّد خان همچنين در عداد محمّد خان ، تحت تأثير فرهنگى كه در سفرش به اروپا گرفته بود ، بسيار با عالمان روزگار خويش در مى پيچيد و رفتار و كردار آنان را نقد مى كرد . وى همچنين با حكومت مستبدانه حاكمان عصر خويش در افتاد . در نتيجه عالمان وقت و نيز پادشاه عصر با او به مقابله برخاسته و تكفيرش كردند . او از تدريس در دارالفنون بركنار شد و به ناچار در منزل خود به تدريس طب پرداخت و شاگردان بسيارى را
تربيت كرد . محمّد خان بر اثر تكفير شدنش ، به ميرزا محمّد كفرى معروف شد .
از وى نگارش هايى هم برجاى مانده است كه چنين است:
1 . كتاب اجتهاديه . اين اثر تشخيص بيمارى هاى قلب و تنوع صداى ضربان قلب و ارتباطش با بيمارى ها نوشته شده است .
2 . امراض اطفال . اين كتاب نفيس مورد توجه اروپائيان قرار گرفت و آن را به زبان فرانسوى ترجمه كردند .
3 . امراض قلبى .
محمّد خان از دو همسرش ، فرزندانى هم برجاى نهاد . عبداللّه و ابوالحسن ، از همسر اول بوده و نزد محمّد خان درس خوانده و پزشكانى توانا شدند . پرويز و چنگيز هم دو پسر ديگر او بودند .
محمّد خان در روز دوشنبه ، بيست و سوم رمضان سال (1326 ق) درگذشت و در ابن بابويه آرميد .
