تأليفات و آثار علمى صاحب ترجمه

محمدرضا واعظ در فنون مختلف دانش، مهارت كامل داشته و آثار ارزشمندى از او باقى مانده كه بعضى از آنها به چاپ رسيده است:
1 ـ الأنوار القدسى در حكمت الهيه و معارف دينيه كه چاپ شده و ترجمه حالش در
مقدمه آن نوشته شده.
2 ـ هدية النمله إلى رئيس المله در رد بر شيخيه كه به نام ميرزاى شيرازى نوشته.
3 ـ مفتاح النبوة در اثبات نبوت پيامبر صلى الله عليه و آله .
4 ـ الاشارات في المعارف.
5 ـ انارة الباسق باشراق وجه الصادق كه به امر امام صادق عليه السلام در عالم رؤيا نوشته. يكى از آثار علمى صاحب ترجمه بنابر نقل علامه سيد محسن جبل عاملى كتاب مفتاح النبوة است در اثبات نبوت. به همين اسم كتابى حاج ملارضا كوثر جد صاحب ترجمه نوشته است و چاپ شده، گمانم در نسبت مفتاح النبوة به صاحب ترجمه محمدرضاى واعظ سهوالقلم باشد. چون تعدد مفتاح النبوة از كسى نقل نشده و ديوانى به عربى و فارسى هم داشته، ولى ديده نشد.

33

محمدرضا واعظ همدانى

محسن حسين زاده

حاج ميرزا على نقى بن عالم و مفسر و متكلم حاج ملا رضا ملقب به كوثر عليشاه ابن محمدامين است. صاحب ترجمه از دودمان كوثر و از مفاخر همدان و عالمى فاضل و متكلمى كامل در قرن چهاردهم هجرى است و پدر آميرزا محمد بلبل ايران است كه در وعظ و سخنرانى مانند پدرش بود و فرزند عارف بزرگ حاج ميرزا على نقى كوثر(م 1297) مى باشد. ميرزا محمدرضا كه بعضى او را رضا ضبط كرده و باعث اشتباه با جدش حاج ملارضا شده است. ^۱
از معدود افرادى است كه در سن هجده سالگى به مرتبه اجتهاد رسيده، در رشته وعظ و سخنرانى در عصرش برتر از همه بود. مجتهدين و دانشمندان و عموم طبقات در مجلس او شركت مى نمودند و از بيانات او بهره مى بردند. در زمان ميرزاى شيرازى به نجف اشرف رفت. در صحن شريف منبر مى رفت، درسهاى حوزه علميه را تعطيل نمودند تا در مجلس او شركت نمايند.
در مقدمه كتاب الأنوار القدسى تأليف صاحب ترجمه كه چاپ شده نهايت تجليل و تمجيد و توصيف از او شده. از جمله گفته:
كان عالما عارفا محدثا مدققا محققا حكيما متكلما اديبا شاعرا إلى ان. قال: لم تكتحل
حدقة الزمان له بمثل و لا نظير و لا اتصل اجنحة الامكان إلى شاهق فضله.
صاحب كتاب المآثر و الآثار گويد:
او در فقه و اصول و حكمت و كلام و عرفان يد طولانى دارد. غالبا متوقف تهران مى باشد و مردم به مجلس موعظه و تذكر وى ميلى عجيب دارند. ^۲
محمدرضا واعظ يكى از مبارزان سرسخت عليه شيخيه و پيروان حاج كريم خان بود و در مخالفت با شيخ محمدباقر شيخى ساكن همدان نقش مهمى در ايجاد شورش داشته، و در نجف و ايران عليه اين فرقه سخنرانيهاى مؤثر كرده است.
علامه سيدمحسن جبل عاملى گفته:
موقعى كه ما در نجف بوديم ميرزا محمدرضا به نجف آمد در صحن شريف منبرى جهت او نصب شد. چندين شب به فارسى صحبت كرد و جماعت زيادى پاى منبر او حاضر مى شدند. من هم بعضى شبها حاضر شدم، در اصول دين استدلالى صحبت مى كرد. ^۳
فقيه بزرگ حاج شيخ ولى اللّه مدرس مازندرانى براى من نقل كرد ميرزا محمدرضا در زمان ميرزاى شيرازى به سامراء آمد و منبر رفت. درسها تعطيل شد و گفت: در حضور مرجع تقليد مى خواهم عقايد خودم را بيان كنم و ادامه صحبت داد. وقتى از منبر پايين آمد همه علماء اجتهاد او را تصديق نمودند و هر كس در مجلس او حاضر مى شد حتما گريه مى كرد. دو نفر از بزرگان تصميم مى گيرند در مجلس او حاضر شوند و خوددارى از گريه نمايند. با همين عزم مى روند، ولى ناگهان منقلب مى شوند و مانند ديگران گريه مى كنند.