منابع

ادبيات معاصر (16 ـ 17) ، دويست سخنور (25 ـ 26) ، زندگينامه رجال و مشاهير(1/238 ـ 239) ، سخنوران نامى (2/57 ـ 72) ، سخنوران نامى معاصر (1/305 ـ 311) ، شرح حال رجال (6/254 ـ 255) ، فرهنگ سخنوران (73) ، گلزار معانى (77 ـ 83) ، مؤلفين كتب چاپى (6/746 ـ 747) ، يادداشت هاى قزوينى (8/152) ، يادگار (س 3 ، ش 3 ، ص 36 ـ 37) .

52

محمّد هاشم

(1257 ـ 1319 ش)

حامد خرسند

عالم و شاعر ، متخلص به افسر . ملقب به شيخ الرييس .
وى از نوادگان فتحعلى شاه قاجار بود . در سبزوار به دنيا آمد و علوم مقدماتى را در زادگاه خود فرا گرفت . فقه و اصول را نزد حاج ميرزا حسين مجتهد سبزوارى و علم رياضى و كلام و فلسفه را از محضر حاج ميرزا حسن حكيم و افتخار الحكماءآموخت .
وى با اينكه معمم بود وارد خدمات دولتى شد و سمتهاى مختلفى را چون نمايندگى مجلس شوراى ملى در چندين دوره عهده دار بود .
افسر از مؤسسان انجمن ادبى ايران بود و سال ها جلسات انجمن به رياست او اداره مى شد .
چون به لهجه غليظ سبزوارى صحبت مى كرد ، روزنامه ناهيد به او لقب چلچلة الوكلاء داده بود . او در تهران درگذشت . آرامگاهش در امامزاده عبداللّه است . كليات اشعار او در حدود چهار هزار بيت است كه با مقدمه و تصحيح عبدالرحمان پارسا انتشار يافته و قسمتى از آن به نام پندنامه افسر در شيراز به طبع رسيده است .