119
شناخت نامه حضرت عبدالعظيم حسني (ع) و شهر ري ج14

مستوفى ۱ امين احمد رازى ۲ و ديگران تاريخ و جغرافى رى را به طور اجمال ذكر كرده اند و وسعت آن را در كتابهاى خود به يك فرسخ و نيم متعرّض شده اند.
ابوالفضل محمّد بن الحسين معروف به ابن عميد وزير فخرالدوله ديلمى متوفى به سال 359 يا 361 كه از بزرگان منجّمين و دانشمندان بوده افق رى را در عصر خود رصد كرده است طول آن را 86 درجه و 20 دقيقه و عرض آن را 35 درجه و 35 دقيقه مى نگارد. ۳
بنا به گفته چلبى در كشف الظنون و ياقوت در معجم البلدان و عدّه بسيارى از علماء علم رجال كه شرح حال ابوسعيد منصور بن رحمن آبى وزير مجدالدوله ديلمى و معاصر صاحب بن عباد و ابن عميد را نوشته اند. بهترين تاريخى كه در آن زمان براى رى تأليف شده بود همان تاريخ رى تأليف ابوسعيد منصور آبى مذكور مى باشد. ۴ به طور يقين كتاب مزبور تا اوايل قرن 7 هجرى قبل از هجوم مغول و خرابى و سوزاندن كتابهاى مهم بخارا و مرو ۵ ساوه ۶ و دارالكتب رى ۷ در يكى از كتابخانه هاى مزبور

1.كتاب نزهة القلوب حمداللّه مستوفى قزوينى در نيمه قرن هشتم هجرى تأليف شده است و در اروپا و هند به طبع رسيده است.

2.تأليف تذكره هفت اقليم امين احمد رازى در سال ۱۰۰۲ به اتمام رسيده و قسمتى از آن در هند طبع شده است. چند نسخه خطى آن در كتابخانه سلطنتى تهران و كتابخانه مدرسه ناصرى تهران موجود است.

3.به نسخه خطى زيج قديمى كه در كتابخانه مجلس موجود است مراجعه شود (شماره ۹۱ فهرست كتابخانه مجلس).

4.ابوسعيد آبى مذكور كتب مهمه بسيارى تأليف كرده است كه از آن جمله كتاب نثر الدرر در محاضرات در هفت مجلد مى باشد جلد اول آن كتاب كه محتوى فصل اول از چهار فصل تمام كتاب است در كتابخانه آقا شيخ هادى آل كاشف الغطاء در نجف موجود مى باشد و نگارنده آن را ملاحظه كرد جزء اول تا آخر فصل دويم و جزء دويم تا آخر فصل چهارم در كتابخانه سلطنتى مصر موجود است و تمام مجلدات آن كتاب در كتابخانه محمدپاشا در استانبول بوده است ـ رجوع شود به صفحه ۵۳ جلد اول معجم البلدان چاپ مصر و صفحه ۹۲ جلد چهارم آثار الشيعه و صفحه ۲۲۶ جلد دهم كشف الظنون چلبى.

5.شهر مرو در آن زمان ده باب كتابخانه مهم بى نظير داشته است كه تمام آن را ياقوت در معجم البلدان ضمن شرح شهر مرو ذكر مى كند.

6.رجوع شود به معجم البلدان و تاريخ كتابخانه هاى ايران.

7.دارالكتب رى از كتابخانه هاى مهم و بى نظير دنيا بوده است و بعد از اين كه سلطان محمود سبكتكين از روى عناد دينى كتب مذهبى شيعه و معتزله را كه در آن كتابخانه بود خارج كرده و سوزانيد معذلك فقط فهرست آن دارالكتب ده مجلد بوده است رجوع شود به صفحه ۳۱۴ جلد دويم معجم الادباء و صفحه ۲۰ تاريخ كتابخانه هاى ايران.


شناخت نامه حضرت عبدالعظيم حسني (ع) و شهر ري ج14
118

18 ـ قراء و قصبات رى، عبدالعزيز جواهر كلام ۱

اهميت تاريخ رى ـ قراء و قصبات مهمّه آن و رجال منسوب به آن نقاط تا حمله مغول ـ منسوبين بنواحى رى قبل از مغول و بعد از مغول تا قرن 12 هجرى ـ بقيّه قراء و قصبات رى.
اهميت تاريخ رى ـ رى از شهرهاى قديم معظم شرق است كه قبل از اسلام و بعد از آن تا مدتى با شهرهاى بزرگ دنيا برابرى مى كرد. در كتب جغرافى يونان به نام (ايرارانس) و در ميان جغرافى نويسان اسلام اسم رى معروف بوده است ابن حوقل ۲ شهر رى را در قرن سوم هجرى بعد از بغداد زيباترين شهرهاى شرق مى داند.
جغرافى دانان اسلام از متقدّمين و متأخرين مثل ابواسحاق اصطخرى ۳ ابن سهل بلخى ۴ زكريا بن محمود قزوينى ۵ مقدّسى ۶ ابن رسته ۷ ياقوت حموى ۸ حمداللّه

1.فاضل محترم آقاى عبدالعزيز جواهرالكلام كه داراى تأليفات مهمّه از قبيل دائرة المعارف شيعه ـ تاريخ كتابخانه هاى ايران ـ مستدرك و انتقاد بر كفاية الاصول ـ فهرست كتب خطى كتابخانه عمومى و غيره مى باشند اخيراً كتاب بسيار نفيسى در تاريخ رى و تهران تأليف كرده اند كه تأليف چنين كتابى تا به حال سابقه نداشته است و اميد مى رود بزودى از طبع خارج گردد بنا به خواهش ما يك قسمت مختصرى از آن كتاب را براى درج در مجله ارسال داشته اند كه مرتباً به عرض خوانندگان مى رسانيم.

2.محمد بن حوقل بغدادى كتاب المسالك و الممالك خود را در ۳۷۵ تأليف كرده و در ۱۸۷۰ در ليدن طبع شده است.

3.كتاب المسالك و الممالك اصطخرى در حدود سال ۲۰۴ تأليف شده و در سال ۱۸۷۰ در ليدن طبع شده است.

4.ابوزيد احمد بن سهل بلخى در ۳۲۲ وفات كرده كتاب او در جغرافى موسوم به صور الاقاليم خطى است شرح حالش در صفحه ۱۴۱ جلد اول معجم الادباء و صفحه ۱۳۸ فهرست ابن النديم ذكر شده است.

5.قزوينى در سال ۶۸۲ وفات كرده است كتاب آثار البلاد و اخبار العباد به سال ۱۸۵۰ در گونتجن طبع شده است.

6.ابوعبد محمد مقدسى بعد از سال ۳۷۴ وفات كرده است. كتاب احسن التقاسيم في معرفة الاقاليم تأليف مقدسى دو مرتبه در سال ۱۸۷۷ و ۱۹۰۶ در ليدن طبع شده است.

7.ابوعلى احمد بن عمر رسته كتاب الاعلاق النفيسه را در سال ۲۹۰ تأليف كرده كه قسمتى از آن در ليدن چاپ شده است.

8.معجم البلدان ياقوت در سال ۶۲۱ به اتمام رسيده است و در اروپا و مصر مكرر به طبع رسيده است.

  • نام منبع :
    شناخت نامه حضرت عبدالعظيم حسني (ع) و شهر ري ج14
    تعداد جلد :
    6
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1382
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 93660
صفحه از 416
پرینت  ارسال به