و ياقوت و ديگران از علماى قرن ششم و هفتم هجرى تنها ابوعبداللّه محمد بن حماد طهرانى رازى را متوفى به سال 261 از ناميان قديمى طهران رى معرفى كردند ولى از رجال مشهور طهران اصفهان ده نفر ذكر نمودند كه يك نفر از آنها به نام ابوصالح عقيل بن يحيى الطهرانى محدث متوفى به سال 248 مى باشد و تاريخ وفات او بر تاريخ وفات ابن حماد طهرانى رازى سيزده سال جلوتر بوده است براى روشن كردن مقصود مختصر تاريخچه طهران اصفهان را نيز به نقل از ياقوت و سمعانى و ديگران مانند مقدمه در اين كتاب مى نگاريم.

طهران اصفهان و منسوبين به آن

ياقوت در صفحه 74، ج 6 معجم البلدان مى نگارد طهران نيز از قراى اصفهان است و جمعى از محدثين منسوب به اين قريه هستند.
حمداللّه بن ابى بكرين احمد مستوفى قزوينى مورخ اوايل قرن هشتم هجرى در كتاب نزهة القلوب (طبع اوقاف كيپ) صفحه 50 در باب ولايت عراق عجم كه در ضمن توابع اصفهان از ناحيت جى است از طهران اصفهان اسم مى برد سمعانى متوفى به سال 562 در صفحه 373 از كتاب الانساب خود از طهران اصفهان و منسوبين به آن به تفصيل مى نويسد و چنين مى گويد طهران ديهى بزرگى است نزديك دروازه اصفهان است و از جمله كسانى كه به آن از قديم الايام منسوب شده اند:
(1) ابوالعباس احمد بن محمد بن احمد بن القاسم بن سهلويه الطهرانى الجواد كه از ابى عبداللّه محمد بن اسحاق بن مندة الحافظ چند مجلس از امالى او روايت نموده اين مطلب را برايم عده به اصفهان نقل نمودند مانند ابونصر احمد بن عمر قاضى و ابوسعد احمد بن محمد بغدادى ابوالعباس در ماه رمضان سال 469 وفات كرده ـ خودم شخصا به اين ده رفته و در آن از شيخى كه به او ابوعبداللّه محمد بن حماد

رجال نامى مزبور در نژاد و مولد و موطن طهرانى باشند يا اين كه در يك نسبت با دو نسبت از آنها طهرانى به شمار روند و در بقيه به شهرهاى ديگر كشور ايران يا بيگانه نسبت داده شوند.
مجلد (1) از پيدايش نام تاريخى طهران سال (261 ـ 1313) هجرى و پايان عصر ناصرالدين شاه قاجار به اضافه مقدمات تحقيقى در تاريخ اجمالى رى اسلامى و دهات نامى آن.
2 ـ از اين تاريخ تا سال (1344) هجرى موافق (1305) شمسى و انقراض قاجاريه.
3 ـ از اين تاريخ تا عصر حاضر.
4 ـ از آغاز سياست هاى متنوعه بيگانه در طهران تا پايان جنگ بين المللى دوم سال (1323).
5 ـ ملحقات و مستدركات بر مطالب مجلدات چهارگانه است.
گفتگو در اين پنج مجلد و چهار بخش جغرافى و سياسى و دينى و ادبى آنها به طور تحقيق و اختصار و مانند فلسفه تاريخ شده است. ^۱

تاريخ تهران

طهران رى و طهران اصفهان

در قرن سوم هجرى دو قريه به نام طهران (با طاء مؤلف) معروف بودند (1) طهران اصفهان (2) طهران رى است. طهران رى اگرچه بر وفق گفتار سمعانى در صفحه 374 از كتاب الانساب خود مشهورتر از طهران رى مى باشد ولى منسوبين نامى به طهران اصفهان از لحاظ تعداد و تاريخ وفات بيشتر و زيادتر بوده است زيرا كه سمعانى