بازشناسى يك راوى: اسماعيل بن ابى‏ زياد سكونی - صفحه 150

بازشناسى يك راوى: اسماعيل بن ابى زياد سكونى

حميد باقرى ۱

چكيده

احاديث راويان اهل سنّت به نقل از ائمه شيعه و حجيت آن، از جمله موضوعات پراهميت علم درايه و فقه است. در يك نگاه كلى، مى توان انديشمندان شيعه را به دو گروه موافق و مخالف حجيت خبر موثّق تقسيم كرد. اسماعيل بن ابى زياد سكونى از جمله راويان اهل سنّت است كه روايات فراوانى، بويژه در حوزه فقه، از امام صادق عليه السلام روايت كرده است. بازشناسى اين راوى براى آشكار ساختن ميزان اعتبار روايات او در منابع حديثى شيعه اهميتى فراوان دارد. با توجه به توثيق سكونى از سوى انديشمندان شيعى و عمل فقيهان به روايات او، مى توان گفت كه احاديث نقل شده از او اعتبار داشته و قابل اعتماد است.

كليد واژه ها: حجيت خبر موثّق، راويان عامه، اسماعيل بن ابى زياد سكونى، شرح حال، آثار.

نگاهى به تاريخ زندگانى ائمه عليهم السلام، بويژه عصر طلايى حديث شيعه در زمان صادقين عليهماالسلام، نشان از آن دارد كه بسيارى از شاگردان آن رهبران راستين از دگرانديشان مذهبى و باورمندان مكتب خلفا بوده اند، كه علاوه بر علم آموزى، به نقل سخنان ايشان نيز همت گمارده اند.
با گسترش دامنه فقه و اصول و گفت وگوهاى علمى ميان انديشمندان شيعه و اهل سنّت و درهم آميختگى روايت هاى درست و نادرست در عصر علامه حلّى، اين انگيزه پديد آمد كه احمد بن طاووس حلّى (م 677 ق) و شاگردش، علامه حلّى (م 726 ق)، دست به ابتكارى جديد زده و زمينه گسترش علم درايه را فراهم آورند و علم رجال را وارد مرحله جدى ترى سازند. ايشان روايات را، به اعتبار راوى آن، به چهار گونه اصلى صحيح، حسن، موثّق و ضعيف تقسيم كردند. ۲ هرچند برخى معتقدند كه چنين تقسيم بندى و اصطلاحاتى را نيز مى توان در شيوه قدما مشاهده كرد، ۳ لكن غالب

1.ارشناس ارشد رشته علوم حديت.

2.منتقى الجمال، ج۱، ص۴؛ مقباس الهداية، ج۱، صص۱۳۷ ـ ۱۷۷.

3.توضيح المقال، ص۲۴۳. علامه خواجويى نيز بر اين باور است كه اين واژگان در عصر امامان عليهم السلام بوده و اصطلاحات دانش درايه در روايات ديده مى شود (الفوائد الرجالية، خواجويى، ص۱۷۰ و ۱۷۱).

صفحه از 176