دانش و فرهنگ رى

رى از ديرباز به لحاظ مركزيت سياسى و موقعيت اقليمى يكى از مراكز انواع علوم و فنون بوده و كتابخانه ها و مدارس مشهور در آنجا به وجود آمد و بزرگانى كم نظيرى در اين شهر باليده اند. در اين باره شاردن مى نويسد:
شهر رى زادگاه دانشمندان بزرگى بوده و طى قرون، علماى بزرگى
در دامان خود پرورده است كه مايه افتخار و سرافرازى مشرق زمين بل جامعه بشرى است. ^۱
و شرح اين مدارس و كتابخانه ها و شخصيّت ها در منابع مختلف علمى عمومى و يا تك نگاريها و منابع اختصاصى پيرامون ناحيه رى به تفصيل مذكور است. براى نمونه، در جلد اوّل كتاب رى باستان برخى از اين مدارس و كتابخانه ها ذكر شده است. همچنين در جلد دوم رى باستان و كتاب جنة النعيم و اختران فروزان رى و تهران و دو جلد 16 و 17 از مجموعه آثار كنگره عبدالعظيم حسنى عليه السلام شرح احوال رجال رى آمده است، و دو جلد اثر اخير، در برگيرنده معرفى 555 نفر از رجال و معاريف قديم و جديد ناحيه رى است با گرايش هاى علمى متنوع و با مسالك و مذاهب مختلف. از جمله در اين اثر 54 تن از صحابيان امامان معصوم معرفى شده اند. 2 نفر از اصحاب حضرت باقر عليه السلام ، 11 نفر امام جعفر صادق عليه السلام ، 6 نفر امام كاظم عليه السلام ، 9 نفر امام رضا عليه السلام ، 8 نفر امام جواد عليه السلام ، 11 نفر امام هادى عليه السلام و 4 نفر امام عسكرى عليه السلام . كثرت اصحاب امامان عليهم السلام از اهالى رى يكى از نشانه هاى ريشه دار بودن تشيّع در رى است با توجه به بعد مسافت رى با محل سكونت ائمه عليهم السلام و اختلاف زبان ايرانيان، وجود اين تعداد زياد صحابى و محدث، نشان از اهميت تشيع و عظمت رى است. ^۲