تاريخ رى
1. پيدايش رى
حمداللّه مستوفى در بناى نخستين اين شهر مى نويسد:
شهر رى را شيث بن آدم پيغمبر عليه السلام ساخت. هوشنگ پيشدادى ـ از شاهان اساطيرى باستان ـ عمارت آن افزود و شهرى بزرگ شد. بعد از خرابى، منوچهر بن ايرج بن فريدون تجديد عمارتش كرد. ۱
همچنين مؤلف هفت اقليم مى نويسد:
در بناى شهر رى اختلاف بسيار كرده اند بعضى بر اينند كه رى را راز بن اصفهان بن فلوح بنا كرده و برخى گويند راز بن خراسان ساخته و بعضى نقل مى كنند هوشنگ. ۲ و كسانى هم روايت مى كنند كيخسرو بن سياوش. ۳
همچنين مى گويند: رى شهرى است كه فيروز بن يزدجرد بنا كرد و آن را رام فيروز نام نهاد. ۴ در فرهنگ دهخدا آمده است: بانى رى، راز بن فارس بن لواسان و به قولى شيث بن آدم است. ۵ عدّه اى بناى رى را به «روى» از فرزندان نوح و يا رى بن بيلان بن اصفهان بن فلوخ نسبت داده اند. ۶
حمزة بن حسن اصفهانى تاريخ آمد و شد و اقامت مهدى عباسى به رى را در سال هاى نيمه قرن دوم هجرى بيان نموده است. ۷ ياقوت از جعفر بن محمد رازى نقل مى كند: مهدى عباسى در زمان پدرش منصور به رى آمد و بنا نهاد شهر رى را آن چنانى كه امروزه مردم در آن هستند و پيرامون آن خندقى قرار داد و در آن بنا كرد مسجدى جامع... و عمليات وى در سال 158 پايان يافت. ۸ حمداللّه مستوفى به فراز و نشيب هاى خرابى و آبادانى رى در دوران پيش از اسلام اشاره نموده و مى نويسد:
خرابى به رى راه يافت مهدى عباسى احياى عمارت آن كرد و شهر عظيم شد. ۹
همچنين لسترنج مى نويسد:
در زمان خلفاى عباسى، نام رسمى يعنى دولتى رى، «محمّديه» بود به مناسبت اين كه، محمد، كه همان مهدى خليفه عباسى است، در زمان خلافت پدرش منصور در رى اقامت گزيد و بيشتر آن شهر را تجديد عمارت كرد و پسرش هارون الرشيد نيز در آنجا متولّد گرديد. شهر محمديه، مهم ترين ضرابخانه آن ايالت بود و نام آن روى بسيارى از سكه هاى دوره خلفاى عباسى ديده مى شود. ۱۰
1.نزهة القلوب، ص ۵۳.
2.هفت اقليم، ج ۳، ص ۳.
3.معجم البلدان، ص ۱۱۶.
4.همان مأخذ، ص ۱۱۶.
5.فرهنگ دهخدا، ج ۲۲، حرف راء، ص ۲۴۲.
6.ر.ك: رى باستان، ج ۱، ص ۷۰ـ۷۱؛ در معجم البلدان، ج ۳، ص ۱۱۷ بناى شهر رى را به مردى به نام رى، از بنى شيلان بن اصفهان بن فلوج ـ بن سام بن نوح ـ نسبت داده است.
7.ر.ك: تاريخ پيامبران و شاهان (سنى ملوك الارض و الانبياء)، حمزة بن حسن اصفهانى، ترجمه جعفر شعار، ص ۲۰۰.
8.معجم البلدان، ج ۳، ص ۱۱۸.
9.نزهة القلوب، ص ۵۳.
10.جغرافياى سرزمين هاى خلافت شرقى، ص ۲۳۱.
