عملکرد امام علی(ع) در اداره حکومت

۱. پیش از حکومت حضرت على(ع)، به ویژه در اواخر دوره عثمان، حکومت به تدریج از اسلام فاصله گرفت و ارزش هاى اسلامى به ضد ارزش تبدیل شد. مطرودان پیامبر اکرم(ص) به پُست هاى حساس دست یافتند و فضیلت مندان کنار گذاشته شدند. بیت المال گنجینه شخصى به شمار آمد و... در این موقعیت، مردم در سراسر مملکت اسلامى ناخشنود شدند و با هدف حق جویى و اجراى احکام اسلامى به مرکز خلافت (مدینه) سرازیر گشتند با امام علی(ع) بیعت کردند و خواهان اجرای عدالت به هرقیمت بودند.
۲. حضرت على (ع) فردى ارزش گرا و سنت طلب به شمار مى آمد. او در ۲۵ سال دورى از حکومت، بارها حاکمان را به عمل به کتاب و سنت فرا خوانده و اشتباهاتشان را متذکر شده بود؛ به ویژه در دوره پایانى حکومت عثمان بارها او را از انحراف برحذر داشت.
در این موقعیت، حتى اگر جو انقلابى و ارزش خواهى آن زمان را نیز در نظر نگیریم، ویژگى شخصیتى حضرت سبب مى شد از همان آغاز، برنامه حکومتش را اعلام کند و بدون تعارف در اجراى آن بکوشد.
۳. این سیاست را «سیاستى خشن» خواندن درست نیست. اجرای عدالت بدون رو دربایستی، براى مردم عادى، عین رحمت و برکت بود و تنها براى رفاه طلبان و ناشایستگان و فاسقان حاکم، خشن به شمار مى آمد.