بررسی میزان تأثیر روایات سبب نزول در تفسیر

سهیلا پیروزفر ^۱

چکیده

از طریق اسباب نزول می‌توان بر معنا و مقصود آیات و سور دست یافت. شأن نزول آیات فضای اندیشیدن در باره آیه را روشن‌تر و به درك بهتر آیه كمك می‌كند. در میان مفسران و صاحب نظران، در میزان تأثیر روایات اسباب نزول در تفسیر و فهم، اختلاف نظر وجود دارد. البته اصل روشنگری سبب نزول، در فهم آیات به عنوان قراین حالیه را نمی‌توان منكر شد؛ به شرطی که با مضمون آیه و لحن و سیاق و تمام ملاک‌های بررسی روایات مطابقت نماید. باید توجه داشت كه روایات اسباب نزول تنها منبع و مرجعی مستقل و اساسی در بیان ‌مقاصد الهی نیستند و در بسیاری از موارد چنین نیست که بدون دانستن آن‌ها، فهم آیه میسّر نگردد.
این مقاله، نقش اسباب نزول در تفسیر آیات الهی و چگونگی ایفای این نقش در بازیافت مفاهیم آیات و دلالت آن بر مراد خداوند را به بحث گذاشته و با ارائه نمونه‌هایی، این فایده را قابل مناقشه دانسته ‌است.

کلید واژه‌ها: تفسیر قرآن، اسباب نزول، مفسران.

در آمد

آیات الهی كه برای هدایت انسان‌ها نازل شده، در بسیاری از موارد، به جای گزارش كامل جریان یا حادثه، به صورتی مجمل آمده و گاه، بدون اشاره به واقعه و یا حادثه، به بیان حكمی پرداخته است. دانستن سبب نزول چنین آیاتی آنها را در بسیاری موارد، از اجمال در می‌آورد. در این مقاله رابطه اسباب نزول با آیات قرآن کریم، در چند محور بررسی شده است:
1. آیاتی که در مقام تفسیر، دچار ابهام و پیچیدگی‌های مفهومی هستند و اسباب نزول