بندگان برگزيده اعطا مىگردد. از آن جا كه امر هدايت و تربيت خلق، بر عهده امام نهاده شده و بندگانْ موظّفاند كه به طور مطلق، از اوامر و نواهى او اطاعت كنند، لذا امام بايد ويژگىهايى متناسب با اين مقام داشته باشد.
متكلّمان امامى، معمولاً، در آثار خود بابى را به بررسى ويژگىهاى امامان عليهم السلام اختصاص مىدهند و در كنار آن فضايل، مناقب و اختصاصات هر يك از امامان عليهم السلام را نيز بيان مىكنند. ذكر اين مناقب، گاهى جهت يادآورى حكم عقل به شايستگى و گاه به عنوان شاهدى بر وجود نص براى امامان عليهم السلام است. امّا هيچ يك از متكلّمان شيعه، اين فضايل را از شرايط لازم امامت نمىشمارند. با اين حال نويسنده كتاب بعض فضائح الروافض، برخى از فضايل امير مؤمنان عليه السلام را مطرح ساخته و چنين وانمود كرده است كه شيعيان، آنها را از شرايط امامت مىدانند. البته در اين زمينه، نسبتهاى نادرست ديگرى نيز به شيعيان داده و با اين پيشفرضهاى نادرست، به معارضه با شيعه پرداخته است.
مرحوم عبد الجليل رازى، در مقابل، ضمن بيان نادرستىِ ادّعاهاى وى و نفى نسبتهاى ناروا به شيعه، بر سه ويژگى: علم، عصمت و منصوصيت (منصوص بودن) به عنوان شرايط امامت از نظر شيعه، تأكيد كرده است.
قصد ما آن است كه ضمن ارائه گزارشى از نقض مرحوم عبد الجليل رازى بر كلام نويسنده سنّى، بر همان اساس به تبيين مقام امامت، نحوه گزينش يا نصب امام و ويژگىهاى امامان عليهم السلام بپردازيم.
در نوشتار حاضر، پس از اشارهاى اجمالى به اهميت موضوع و پيشينه بحث، به بررسى معنا و حقيقت امامت خواهيم پرداخت و پس از بررسى راههاى تعيين امام از نظر متكلّمان مسلمان بحث را با بررسى شرايط امامت از نظر عبد الجليل رازى پى خواهيم گرفت. نفى موروثى بودن امامت، تأكيد بر نص، لزوم عصمت و علم و صدور معجزه به دست امام، از جمله ويژگىهايى است كه در كتاب نقض مطرح شده و ما به بررسى آنها خواهيم پرداخت.