ممزوجى از شيعه و سنّى و برخى فرقههاى ديگر بود با وجود اينكه شيعيان اين منطقه در آن دوران، در اقليت قرار داشتند، امّا از نفوذ و اقتدار فراوان برخوردار بودند. بخشى از حقايق گذشته اين شهر در كتاب نقض گزارش شده است. جغرافياى قزوين در اين نوشتار، با عنايت به اين معلوماتْ سامان يافته است.
كليدواژهها: جغرافياى رى، جغرافياى قزوين، نقض، سده ششم هجرى.
رى و قزوين، دو شهر مشهور از نواحى مركزى ايران هستند كه در بسيارى از منابع تاريخى و جغرافيايى و ديگر آثار، از آنها ياد شده است. نوشتار حاضر در شناخت موجز جغرافياى اين دو شهر، با عنايت به متن كهن كتاب نقض اثر عبد الجليل قزوينى رازى در سده ششم هجرى، سامان يافته است و حاوى تمام اطلاعات جغرافيايى اين دو ناحيه نيست.
الف. جغرافياى رى
1. جغرافياى تاريخى رى
ناحيه رى به عنوان منطقهاى مهم از دوران مادها تا زمان حاضر، اهميّت سياسىِ خود را با نوساناتى حفظ كرده است. در طول اين دوران، پايتخت، پايتخت فصلى، مركز ناحيهاى وسيع، و مركز استان بوده است. مركز اين ناحيه، شهر رى در سدههاى نخستين اسلامى تا عصر مغول، از مهمترين شهرهاى جهان و اُمّ البلاد شمرده مىشد. اگر چه بعد از يورش، ويرانگر مغول، اين شهر مركزيت سياسى و رونق پيشين خود را از دست داد، امّا ناحيه رى همچنان عظمت خود را حفظ نموده است؛ چرا كه ميراث شكوه و بزرگى شهر رى به شهر همجوارش تهران منتقل شد؛ شهرى كه روزگارى يكى از قصبات و شهرهاى كوچك حومه شهر رى به حساب مىآمد و از دوران صفويه تا زمان حاضر، استمرار ارتقا و اعتلاى سياسى آن تا حد كمال، تداوم يافته است.
سده ششم هجرى، آخرين سده عظمت و بزرگى رى پيش از حادثه غمبار حمله