۸۴.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :مردم را [همانندِ] معدن ها (/ فلزات) مى يابيد . پس بهترينِ آنان در جاهليت ، در اسلام نيز بهترين اند، هر گاه كه فقيه (دين فهم) باشند ، و [گاه ]بهترينِ مردمان در اين امر (خلافت يا اسلام)، آن كسى است كه پيش از وارد شدن به آن ، بيش از همه آن را ناخوش داشته است ، و از جمله بدترينِ مردمان ، انسان هاى دورويند.
۸۵.امام صادق عليه السلام :مردم ، معدن هايى همچون معدن هاى طلا و نقره اند . پس هر كه را در زمان جاهليت اصالتى بوده ، در اسلام نيز او را اصالتى است. ۱
۸۶.امام على عليه السلام :نيكويىِ اخلاق ، نشانگر بزرگوارىِ تبار است.
۸۷.امام على عليه السلام :هر گاه ريشه (تبار) آدمى ارجمند بود ، چه حاضر باشد و چه غايب، ارجمند است.
۸۸.امام على عليه السلامـ در سفارش نامه اش به مالك اشتر ـ :ديگر، آن كه به افراد بامروّت و بااصالت ، و افراد وابسته به خانواده هاى شايسته و خوش سابقه ، و نيز اهل شهامت و شجاعت ، و سخاوت و گشاده دستى بچسب ؛ زيرا اينان كانون بزرگوارى ، و شعبه هايى از نيكى اند... .
ديگر، آن كه در امور كارگزارانت دقّت كن ... و آنان را از ميان افراد كاركشته و
باحيا ، از افراد وابسته به خانواده هاى شايسته و باسابقه و پيشتاز در اسلام ، برگزين ؛ زيرا اين گونه افراد ، اخلاقى بزرگوارانه تر دارند و آبرودارترند و طمع ورزى هايشان كمتر است ، و عاقبت بين تر از ديگران اند.
1.استاد على اكبر غفارى در پاورقى الكافى ، ذيل اين حديث ، ضمن آوردن حديث قبلى ، دو وجه براى آن احتمال مى دهد : اوّل اين كه مراد ، آن است كه مردم به لحاظ توانايى ها و قابليّت ها و اخلاق و خرد ، متفاوت اند ، چنان كه معدن ها اين گونه اند ؛ يعنى بعضى از معدن ها طلايند ، بعضى نقره و ... . بنا بر اين، كسانى كه در زمان جاهليت ، نيك و خوش رفتار و با اخلاق و خردمند و فهيم بوده اند ، در زمان اسلام نيز حق را مى پذيرند و به اخلاق والا متّصف مى شوند و با شناخت اعمال زشت و ناپسند ، از آنها اجتناب مى كنند .
احتمال دوم ، اين است كه مردم به لحاظ شرافتِ حسب و نسب ، متفاوت اند . بنا بر اين ، كسانى كه در جاهليت از خاندانى شريف و والا بوده اند، در اسلام نيز با تبعيت از دين و پذيرش حق و متّصف شدن به مكارم اخلاق ، شرافت مى يابند و شرافت خانوادگى شان را حفظ مى كنند .
