الخصال

شيخ صدوق در اين كتاب روايات فراوانى درباره مسائل اخلاقى و عقيدتى و ديگر موضوعات مورد نياز جامعه بشرى جمع آورى كرده است.

الخصال نوشته شيخ صدوق، ابو جعفر، محمد بن على بن حسين بن بابويه قمى( ۳۰۵- ۳۸۱ هجرى)، از فقها و محدثين بزرگ شيعه در قرن چهارم هجرى.

موضوع‏

اين كتاب در نوع و سبك خود بى نظير است و اولين كتابى است كه به اين سبك به نگارش در آمده است.

مؤلف به شكلى زيبا و با توجه به اعداد يك تا هزار، روايات را دسته‏بندى نموده است.

انگيزه نگارش‏

شيخ صدوق درباره انگيزه نگارش اين كتاب مى‏گويد:

« با تحقيق در تأليفات مشايخ و علماى بزرگ گذشته دريافتم كه آنان در بخش‏هاى مختلف علوم كتاب‏هايى نگاشته‏اند؛ اما درباره رابطه ميان اعداد و صفات پسنديده و ناپسند چيزى نگاشته نشده است.

با توجه به فايده فراوان اين موضوع براى جوينده علم، بر آن شدم تا براى تقرب به درگاه الهى دست به نگارش چنين كتابى بزنم تا به پاداش الهى و خوشبختى و رحمت خداوند متعال نايل گردم و از درگاه ايزد منان خواهانم تا اميدم را نااميد نگرداند چرا كه او بر هركارى تواناست.»

ارزش‏

كتاب خصال با وجود حجم كم، دائرة المعارف بزرگى از معارف اسلامى و احكام حلال و حرام است و هيچ فقيه دانشمند و يا اديب نام‏آورى از آن بى‏نياز نيست.

همچنين اين كتاب، به مباحث تاريخى، تفسير قرآن، نكات فلسفى و مسائل سياسى نيز اشاره دارد.

كتاب خصال با مطالب مفيد و مباحث گرانقدر خود از مجموعه‏هاى نفيس روايات اهل بيت رسول خدا صلى الله عليه و آله و سلم به شمار مى‏آيد.

اعتبار

اين كتاب نيز مانند ديگر كتاب‏هاى شيخ صدوق مورد توجه خاص علما و فقهاى شيعه قرار گرفته و روايات آن در بسيارى از مجموعه‏هاى روايى شيعه مانند كتب اربعه و بحار الانوار آمده و نقل آنها زينت بخش كتب روايى علماى متأخر از شيخ صدوق شده است.

تعداد احاديث‏

كتاب حاضر شامل ۱۲۵۵ حديث است و در ۲۶ باب مجزا تنظيم گرديده. عنوان بندى باب‏ها بر اساس ارقام است بدين شكل كه روايات شامل يك خصلت در يك باب آمده و شامل دو خصلت در بابى و شامل سه خصلت در بابى ديگر و...

عناوين كتاب‏

روايات اين كتاب از نظر موضوع بسيار گسترده است و درباره هر يك از موضوعات اخلاقى و عقيدتى رواياتى نقل شده كه به شكلى با اعداد در ارتباطند، مانند:

- يك صفت از دوستى دنيا، يك صفت در برابر پنج خصلت‏

- دو صفت شيعه‏

- تا سه خصلت در كسى نباشد مؤمن نيست‏

- چهار چيز در چهار مورد پذيرفته نيست‏

- نشانه‏هاى ايمان پنج چيز است‏

- هر كس شش عمل را انجام دهد به بهشت مى‏رود

- رسول خدا هفت چيز را منع فرمودند

- نماز هشت گروه پذيرفته نمى‏شود

- حضرت فاطمه زهرا( س) نزد خداوند نه نام دارد

- امام ده خصلت دارد