على بن محمد خزاز قمى‏(قرن چهارم)

ولادت‏

ابو القاسم على بن محمد بن على خزاز قمى رازى از چهره‏هاى برجسته فقها و راويان شيعه در نيمه دوم قرن چهارم هجرى است.

او در شهرقم‏به دنيا آمد، شهر علم و دانش، شهر اهل بيت رسول خدا و حرم آل محمد صلى الله عليه و آله و سلم.

آرى شهر قم از ديرباز مهد علم و دانش بوده و چهره‏هاى علمى فراوانى را براى جهان اسلام و بلكه براى بشريت به ارمغان آورده است كه موجب افتخار تشيع سرخ علوى و پيروان خاندان محمد و آل محمد مى‏باشند.

شخصيت مورد نظر ما نيز يكى از آن چهره‏هاى دانشمندى است كه در اين شهر پا به عرصه وجود نهاد.

او در خانواده‏اى عاشق خاندان على عليه السلام به دنيا آمد و نام او راعلى‏نهادند و نام پدرش محمد بود.

تحصيلات‏

على از همان كودكى در شهر قم به فراگيرى علم و دانش روى آورد و مراحل مقدماتى آن را فرا گرفت.

در آن زمان شيخ صدوق، آن دانشمند بزرگ شيعه شهره آفاق گشته بود و على بن محمد براى فراگيرى علم از محضر آن عالم انديشمند و آن راوى بزرگ حديث به شهر رى سفر كرد و در آن جا رحل اقامت گزيد.

او از محضر آن دانشمند بزرگ بهره‏هاى فراوان برد و در مدّت كوتاهى خود به يكى از روات بزرگ حديث و شخصيت‏هاى معتبر روايى شيعه مبدل گشت.

على بن محمد خزاز از معاصران شيخ مفيد، عالم برجسته شيعه در آن دوران به شمار مى‏آيد.

سخنان بزرگان‏

شيخ بزرگوار نجاشى، درباره ايشان مى‏فرمايد:

« علي بن محمد بن علي خزّاز، ثقة من أصحابنا، ابو القاسم، و كان فقيها وجيها، له كتاب الإيضاح في أصول الدين على مذهب أهل البيت عليهم السلام». يعنى: على بن محمد خزاز شخصيتى مورد اطمينان و از فقهاى سرشناس شيعه است. او مؤلف كتاب الإيضاح كه در معرفى اصول دين بر طبق مذهب اهل بيت عليهم السلام است مى‏باشد.

علامه حلى در كتاب خلاصه درباره ايشان مى‏فرمايد:« كان ثقة من أصحابنا فقيها وجيها». يعنى: او شخصيتى مورد اطمينان و از فقهاى سرشناس شيعه به شمار مى‏آيد.

محدث كبير، ميرزا عبد الله بن عيسى افندى صاحب كتاب ارزشمند رياض العلما درباره ايشان مى‏فرمايد:

« الشيخ الأجل الأقدم، ابو القاسم، على بن محمد بن علي الخزاز القمى قدس سره، الفاضل العالم المتكلم الجليل الفقيه المحدث المعروف، تلميذ الصدوق و أمثاله». يعنى: شيخ بزرگوار ابو القاسم على بن محمد بن على خزاز رازى قمى كه تربت پاكش مقدس باد، از قدماى شيعه و شخصيتى فاضل، دانشمند، متكلم، بزرگوار، فقيه، راوى معروف و معتبر شيعه و از شاگردان شيخ صدوق و ديگر علماى معاصر با ايشان است.

اساتيد

وى از محضر علماى بزرگى بهره‏مند گشته است مانند:

۱- شيخ صدوق ۲- ابو المفضل محمد بن عبد الله بن مطلب شيبانى ۳- ابو على احمد بن اسماعيل سليمانى ۴- احمد بن زياد بن جعفر همدانى ۵- ابو على احمد بن سليمان ۶- احمد بن محمد بن اسحاق قاضى ۷- احمد بن محمد بن عبد الله بن حسن عياشى ۸- ابو عبد الله احمد بن محمد بن عبد الله بن حسن بن عباس جوهرى ۹- حسين بن محمد بن جعفر بن محمد تميمى بن نجار كوفى ۱۰- حسين بن على بن حسن رازى‏

شاگردان‏

چهره‏هاى برجسته‏اى از محضر اين عالم واسته بهره برده‏اند از جمله:

۱- ابو البركات على بن حسن حسينى جورى ۲- محمد بن ابو الحسن بن عبد الصمد قمى ۳- محمد بن حسين بن سعيد قمى‏

تأليفات‏

على بن محمد خزاز داراى تأليفات ارزشمندى در علوم فقه، كلام و حديث است. كه از جمله تأليفات اوست:

۱-كفاية الأثر في النص على الأئمة الإثني عشر۲-الأحكام الشرعية على مذهب الإمامية۳-الإيضاح في أصول الدين على مذهب أهل البيت عليهم السلام‏