سرآغاز وجوب روزه

روایتی در این زمینه وجود دارد اما سند آن مرسل و غیر قابل اعتماد است:

«وَ رُوِیَ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ (ع) أَنَّهُ قَالَ جَاءَ نَفَرٌ مِن‏ جاء نفر من‏ الیهود إلى رسول الله (ص) فسأله أعلمهم عن مسائل فکان فیما سأله أنه قال له لأی شی‏ء فرض الله عز و جل الصوم على أمتک بالنهار ثلاثین یوما و فرض الله على الأمم أکثر من ذلک فقال النبی ص إن آدم‏ (ع) لما أکل‏ من الشجرة بقی فی بطنه ثلاثین یوما ففرض الله على ذریته ثلاثین یوما الجوع و العطش و الذی یأکلونه باللیل تفضل من الله عز و جل علیهم و کذلک کان على آدم ع ففرض الله ذلک على أمتی ثم تلا هذه الآیة- کتب‏ علیکم الصیام‏ کما کتب‏ على الذین من قبلکم‏ لعلکم تتقون. أیاما معدودات‏ قال الیهودی صدقت یا محمد ...».[۱]

از امام حسن مجتبی(ع) روایت شده است: تنى چند از یهود نزد رسول خدا(ص) آمدند، دانشمندترین ایشان در باره مسائلى از آن‌حضرت سؤال کرد؛ از جمله سؤال‌هایش این بود؛ چرا خداى عزّ و جلّ سى روز روزه در ساعات روز را بر امت تو واجب کرده، اما بر امت‌هاى دیگر بیش از این‌را واجب کرده بود؟ رسول خدا(ص) فرمود: وقتى آدم(ع) از میوه آن درخت خورد، سى روز اثر آن در شکم وی باقى ماند؛ از این جهت خدا سى روز گرسنگى و تشنگى را بر نسل او واجب کرد، و آنچه در شب می‌خورند تفضّلى از جانب خداى متعال در باره ایشان است؛ کار بر آدم نیز بر همین گونه بود و از این‌رو خدا آن‌را بر امت من واجب ساخته است. سپس این آیه را تلاوت فرمود: «کُتِبَ عَلَیْکُمُ الصِّیامُ کَما کُتِبَ عَلَى الَّذِینَ مِنْ قَبْلِکُمْ لَعَلَّکُمْ تَتَّقُونَ، أَیَّاماً مَعْدُوداتٍ‏».[۲] مرد یهودى گفت راست گفتى یا محمّد... .

در فرض پذیرش این روایت، اصل روزه برای تمام امت‌ها سی روز بوده، اما پیامبران نیز – با اجازه پروردگار – توانایی تشریع برخی عبادات را دارند که دیگر پیامبران از این حق استفاده کرده و مقدار روزه واجب را افزایش دادند، اما پیامبر اسلام(ص) تنها به اعلام وجوب همان مقدار اولیه برای روزه بسنده نمود.

[۱]. شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ج ‏۲، ص ۷۴، کتابچی، تهران، چاپ ششم، ۱۳۷۶ش.

[۲] بقره، ۱۸۳- ۱۸۴. «اى کسانى که ایمان آورده‌‏اید، روزه داشتن بر شما مقرر شد، همچنان که بر کسانى که پیش از شما بوده‌‏اند مقرر شده بود، تا پرهیزگار شوید. در روزهایى چند...».