ارزيابي اسناد « الكافي » از منظر علّامه مجلسي در« مرآة العقول » - صفحه 166

ارزيابى اسناد «الكافى» از منظر علّامه مجلسى در «مرآة العقول»

هادى حجّت ۱

چكيده

پس از قرن هفتم هجرى و با پذيرش تقسيم حديث به چهار دسته اصلى (صحيح، حسن، موثّق و ضعيف) از سوى بسيارى از فقيهان و محدّثان شيعه ، برخى از آنان به ارزيابى روايات جوامع حديثى بر اين اساس پرداختند. علّامه مجلسى(م1110ق) نيز در كتاب مرآة العقول خود ، با وجود اذعان به اعتبار روايات الكافى ، قبل از پرداختن به شرح متن ، كوشيده است با تعابيرى غالبا كوتاه ، امّا بسيار متنوّع و گاه ابتكارى ، به شيوه متأخّران ، به ارزيابى تك تك اسناد روايات الكافى بپردازد.
در اين مقاله ، تلاش شده است تا با دسته بندى اين تعابير مختلف ، علاوه بر ارائه آمارى از تعداد روايات صحيح، حسن، موثّق و ضعيف الكافى ، بر اساس مبانى علّامه مجلسى، به بيان فوايد بررسى تعابير وى بپردازيم ؛ فوايدى كه مى تواند براى پژوهشگران عرصه حديث، درايه و رجال ، مفيد باشد.

كليد واژه ها: الكافى ، مرآة العقول ، علّامه مجلسى ، سند.

مقدّمه

كتاب شريف الكافى ، به عنوان يكى از مهم ترين و معتبرترين كتب روايى شيعه ، همواره مورد توجّه محدّثان و فقيهان امامى بوده و تا كنون ، موضوع پژوهش هاى متعدّد متنى و سندى قرار گرفته است.
علّامه مجلسى در مقدّمه مرآة العقول كتاب الكافى را دقيق ترين، جامع ترين، بزرگ ترين و بهترين تأليفات شيعه ، معرّفى كرده است ؛ ۲ امّا اين سخن و تعابير ديگرى از اين قبيل ـ كه حكايت از اعتبار و اهمّيت بالاى اين كتاب دارند ـ از منظر محقّقان شيعه ، هرگز به معناى صحّت و اعتبار كلّيه اسناد و

1.استاديار دانشكده علوم حديث.

2.«كتاب الكافى ... أضبط الاُصول و أجمعها و أحسن مؤلّفات الفرقة الناجية و أعظمها» (مرآة العقول، ج۱، ص۳) .

صفحه از 191