درآمدي بر مناقب‏ نگاري اهل‏بيت عليهم ‏السلام - صفحه 265

درآمدى بر مناقب نگارى اهل بيت عليهم السلام

حسن اصغرپور ۱

چكيده

بخش قابل توجهى از ميراث حديثى ما را روايات مناقب و فضايل تشكيل مى دهند. در اين دسته روايات، از برترى و يكّه تازى يك فرد يا گروه بر ديگر افراد يا گروه ها در يك يا چند زمينه سخن به ميان آمده است. عقل سليم و فطرت پاك انسانى همواره به برترى و تقدّم افضل بر مفضول حكم رانده است. از اين رو، تكاپو بر سر طرح فضايل و مناقب از دهه هاى آغازين اسلام، در گفت و شنودها به چشم مى خورد. از آنجا كه موضوع فضايل و مناقب بستر مناسبى براى پيدايش جعل و وضع بوده، اين پديده ناگوار بخشى از ميراث حديثى اين حوزه راه آلوده ساخته است. نگارندگان و مؤلفان بسيارى در تاريخ اسلام، در زمينه مناقب و فضايل اهل بيت عليهم السلام و مثالب دشمنان آنها قلم زده اند. در نتيجه، در عرصه مناقب نگارى نيز، همچون ديگر عرصه ها، با تنوّع و تعدّد گونه هاى تأليف روبه رو هستيم. در بحث مناقب و فضايل، جنبه هاى گوناگون مناقبِ فردى (ذاتى يا اكتسابى)، گروهى، قبيلگى، ملّيتى و ... مطرح شده است. در اين پژوهش به بحث و گفتگو درباره موضوعات فوق خواهيم پرداخت.

كليد واژه ها: مناقب، فضايل، اهل بيت، مناقب نگارى.

مقدمه

مناقب نگارى يكى از سبك هاى تأليف در حوزه تدوين حديث به شمار مى رود. و تاريخچه نگارش در اين حوزه به سده هاى نخستين تاريخ اسلام باز مى گردد. مناقب نگارى در سده هاى نخستين اسلامى به عنوان يك سبك نگارشى مجزّا و شناخته شده در كنار ديگر سبك ها و گونه هاى تأليف رواج داشته است.
صدور احاديث نبوى در منقبت و فضيلت اهل بيت عليهم السلام شور و انگيزشى در انديشه برخى محبّان و

1.دانشجوى كارشناسى ارشد رشته علوم قرآن و حديث دانشگاه تربيت مدرس.

صفحه از 295