مى‏كنند و موجب شادى و انبساط خاطر مى‏گردند . بدين سان، دل و جان آدمى زنده و شاداب مى‏گردد، چنان كه در حديثى از امام صادق عليه السلام آمده است :
تَزاوَرُوا فإنّ فى زِيارَتِكُم إحْياءً لِقُلوبِكُم .^۱
ديد و بازديد كنيد كه ديدار شما از يكديگر، موجب زنده شدن دل‏هاى شما مى‏گردد .
و در حديثى ديگر از امام على عليه السلام آمده است :
لِقاءُ أهلِ الخَيرِ عِمارَةُ القَلبِ .^۲
ديدار نيكان ، موجب آبادانى دل است .
دو. ديدارهاى دينى، موجب بارور شدن عقل مى‏گردند؛ زيرا:
اوّلاً : شادى و شادابىِ حاصل از ديدارهايى كه همراه با انگيزه‏هاى الهى است، سبب مى‏شود كه انسان بتواند بهتر فكر كند و از بركات عقل خويش بيشتر بهره ببرد.
ثانياً : ديدارهايى كه انگيزه الهى دارند ، معمولاً با كسانى انجام مى‏شود كه انسان از معرفت و معنويت آنها استفاده مى‏كند. چنين ديدارها بى ترديد در تقويت بنيه عقلى انسان، مؤثّر است. در حديثى از امام على عليه السلام آمده است :
جالِسِ العُلَماءَ يَزدَدْ علمُكَ .^۳
با حكيمان، همنشين شو تا عقلت رشد كند .
و در حديثى ديگر مى‏فرمايد:
مجالَسةُ الحُكَماءِ حياةُ العُقولِ ، و شِفاءُ النُّفوسِ .^۴
همنشينى با حكميان، حيات‏بخش خِردها و درمان جان‏هاست .
بنا بر اين، ميزان بارورى عقل ديدار كننده، در ديدارهاى دينى با ميزان علم ، حكمت و معنويت ديدار شونده، ارتباط مستقيم دارد.

3 / 15

ديد و بازديد برادران دينى‏

۶۰.الأمالى للمفيد : حدّثنى الشريف الصالح أبو محمّد الحسن بن حمزة ، قال : حدّثنى أبو الحسن عليّ بن الفضل ، قال : حدّثنى أبو تراب عبيد اللَّه بن موسى ، قال : حدّثنى أبو القاسم عبد العظيم بن عبد اللَّه الحسنى ، قال : سَمِعتُ أبا جَعفَرٍ مُحَمَّدَ بنَ عَلِيِّ بنِ موسى‏ عليه السلام يَقولُ : مُلاقاةُ الإِخوانِ نُشرَة وتَلقيحٌ لِلعَقلِ، وإن كانَ نَزَراً قَليلًا .^۱

ترجمه‏

۰.حضرت عبد العظيم عليه السلام : شنيدم امام جواد عليه السلام فرمود : «ديدار برادران با يكديگر، موجب انبساط خاطر و بارور شدن عقل است ، هرچند اندك و كوتاه باشد» .

شرح‏

يكى از آداب اجتماعى كه در احاديث بر آن تأكيد شده، ديد و بازديد برادران دينى است. اين موضوع تا آن جا از اهمّيت برخوردار است كه در حديثى از پيامبر خدا صلى اللَّه عليه و آله نقل شده كه فرمود:
مَن زارَ أخاهُ المؤمنَ إلى‏ مَنزِلِهِ لا حاجَةً مِنهُ إلَيهِ كُتِبَ مِن زُوّارِ اللَّهِ ، وكانَ حَقيقاً على اللَّهِ أن يُكرِمَ زائرَهُ .^۲
هر كس نه به قصد نيازخواهى ، به ديدن برادر مؤمن خود به خانه او رود، از ديدار كنندگان خدا نوشته مى‏شود و شايسته است كه خداوند ، ديداركننده‏اش را گرامى بدارد .
در حديثى كه حضرت عبد العظيم از امام جواد عليه السلام نقل كرده، به دو حكمت از اين دستور العمل اسلامى اشاره شده است :
يك. ديدارهايى كه بر اساس انگيزه‏هاى الهى انجام مى‏شوند ، دل‏تنگى را زايل