بحثى درباره احاديث «شناخت خدا از طريق خدا» - صفحه 2

در اين جا ، سؤال ديگرى پيش مى آيد و آن اين كه : چگونه خداوند متعال ، خود را به مردم معرفى كرده و آنان را به سوى خود رهنمون گرديده است؟

چگونه خداوند ، خود را به انسان، شناسانده است؟

اگر دقّت كنيم ، خواهيم ديد كه خداوند متعال ، خود را از هر طريق ممكن ، به مردم معرفى كرده و انواع ابزار و امكانات درونى و برونىِ خداشناسى را براى بشر فراهم ساخته است . از اين رو ، شيخ المحدّثين ، صدوق رحمه الله در تفسير سخن امام على عليه السلامكه مى فرمايد : «اِعرِفوا اللّهَ باللّهِ ؛ خدا را به خدا بشناسيد!» مى گويد :
عَرَفنَا اللّهَ بِاللّهِ لأَِنّا إن عَرَفناهُ بعُقولِنا فَهُوَ عز و جل واهِبُها؛ وإن عَرَفناهُ عز و جل بِأَنبِيائِهِ ورُسُلِهِ وحُجَجِهِ عليهم السلام فَهُوَ عز و جلباعِثُهُم ومُرسِلُهُم ومُتَّخِذُهُم حُجَجا؛ وإن عَرَفناهُ بِأَنفُسِنا فَهُوَ عز و جلمُحدِثُها ، فَبِهِ عَرَفناهُ .۱
خدا را به خدا شناختيم ؛ چون اگر او را به خردهايمان بشناسيم ، خرد را همو بخشيده ، و اگر با پيامبران و فرستادگان و حجت هايش بشناسيم ، باز خداى عز و جلخود ، آنان را بر انگيخته و فرستاده و به عنوان حجّت بر گرفته ، و اگر با نفْس خود بشناسيم ، باز هم خداى عز و جلآن را پديد آورده است . پس خدا را به خدا شناخته ايم .
آنچه خداوند متعال ، براى آشنايى با خود ، در درونِ وجود انسان قرار داده است ، سرشت خداشناسى ، عقل و قلب است كه در فصل سوم ، تحت عنوان «ابزارهاى خداشناسى» ، شرح آن خواهد آمد ، و آنچه در بيرون از وجود انسان قرار داده ، عبارت است از وحى و انبيا .

1.التوحيد : ص ۲۹۰ ذيل ح ۱۰ ، بحار الأنوار : ج ۳ ص ۲۷۳ .

صفحه از 7