بحثى درباره نقش خودشناسى در خداشناسى - صفحه 6

بارى ؛ حديثِ ياد شده ، اصطلاحا «مُرسَل» ناميده مى شود و چگونگى اسناد آن مشخّص نيست ؛ ليكن با عنايت به اين كه مضمون آن در آياتى كه بدانها اشاره شد ، آمده و در واقع ، اين حديث ، شرح و تفسير آن آيات است ، نيازى به ارزيابى سند ندارد . از همين رو ، بسيارى از محدّثان و محقّقان ، آن را پذيرفته و بدان استناد كرده اند .

دو . شرح هاى حديث

اين حديث شريف ، از ديرباز ، مورد توجّه علماى اسلام ، بويژه حكيمان و اهل عرفان بوده و رساله ها و مقالات فراوانى در باره آن ، نگارش يافته است .
شيخ آقا بزرگ تهرانى در الذريعة ، پنج رساله در شرح اين حديث ، معرّفى كرده است . ۱
برخى شروح مستقل ديگر ، عبارت اند از : ۲
1 . الرسالة الوجوديّة فى معنى قوله صلى الله عليه و آله : «من عرف نفسه فقد عرف ربّه» (چاپ قاهره) .
2 . رساله اى در شرح حديث : «من عرف نفسه» ، از عماد الدين بن يونس پنجهزارى . اين نسخه را حسن حسن زاده آملى به طبع رسانده است . ۳
3 . رساله اى در شرح حديث : «من عرف نفسه» ، از عارف عبد اللّه بَليانى كه در سال 1352 ش ، با چند رساله ديگر به طبع رسيده است . ۴
4 . رساله اى در شرح حديث : «من عرف نفسه» ، از حسن حسن زاده آملى كه در

1.الذريعة : ج ۱۳ ص ۲۰۸ ـ ۲۰۹ .

2.اين قسمت ، از دفتر اوّل ميراث حديث شيعه (ص ۱۴۴ ـ ۱۴۶) اخذ شده است .

3.هزار و يك كلمه : ج ۳ ص ۱۹۷ و ص ۲۱۷ ـ ۲۲۸ .

4.فهرست نسخ خطّى كتاب خانه آية اللّه مرعشى : ج ۱۸ ص ۶۲ .

صفحه از 12