تحلیلی درباره سیر تاریخی عزاداری امام حسین علیه السلام - صفحه 2

ارجمند و گران قدر باشند ـ .
آنچه اكنون به گزارش آن خواهيم پرداخت ، سير تاريخى اين عزادارى با استناد به منابع، مآخذ و مستندات بسيار است تا از يك سو ، واقعيّت اين جريان ، نشان داده شود و از سوى ديگر ، پاسخى به پرسش و يا چرايىِ مطرح شده در سطور گذشته باشد .

مراحل تاريخى عزادارى براى امام حسين عليه السلام

عزادارى امام حسين عليه السلام را مى توان در چندين مرحله تاريخى ، مورد بررسى، نقد و تحليل قرار داد كه عبارت اند از :
1 . از شهادت امام عليه السلام تا هلاكت قاتلان ايشان ؛ ۱
2 . برپايى سوگوارى به گونه آيينى مذهبى از سوى امامان عليهم السلام ، كه خود ، مراحلى را گذرانده است :
الف ـ زمينه سازى براى سنّت سوگوارى به وسيله امام زين العابدين عليه السلام ،
ب ـ پى ريزى اركان عزادارى به وسيله امام باقر عليه السلام و امام صادق عليه السلام ،

1.لازم است يادآور شويم كه بر اساس سنّت رايج در ميان عرب ، چنانچه كسى به قتل مى رسيد، وابستگان او تا زمان مرگ قاتل و يا گرفتن انتقام از مسبّبان آن ، مراسم سوگوارى برپا نمى كردند و آن را به تأخير مى انداختند تا بدين وسيله ، روحيّه انتقامگيرى در بين وابستگان، حفظ و منجر به گرفتن انتقام شود ؛ زيرا گمان داشتند كه سوگوارى و گريه، باعث فروكش كردن حسّ انتقام و خشم نسبت به قاتلان مى شود. جواد على در كتاب المفصّل فى تاريخ العرب (ج ۵ ص ۱۵۶) مى نويسد: «عرب، بر كشته هايش ناله و گريه نمى كرد تا اين كه انتقام آنان را بگيرد و فقط وقتى كه قاتلِ كشته هايش كشته مى شد، بر آنان ناله و گريه مى نمود» كه مى توان براى اين گفته وى ، «ممنوعيت گريه بر كشتگان كفّار قريش در جنگ بدر» را شاهد آورد ؛ امّا اهل بيت پيامبر صل الله عليه وآله و خاندان بنى هاشم، بر خلاف سنّت عرب جاهلى، در اين دوران ، عزادارى كردند . البتّه از اين كه آمده است: «تا كشته شدن قاتلان، از زينت كردن و آراستن ظاهر ، خوددارى كردند» ، چنين بر مى آيد كه رفتار آنان در اين مدّت ، متأثّر از همان سنّت عربى بوده كه بر زنده نگه داشتن حادثه قتل ، اهتمام مى ورزيده اند ، هر چند با انجام دادن تغييراتى در اين سنّت ؛ يعنى خوددارى نكردن از گريه و سوگوارى .

صفحه از 49