پژوهشى در باره سوگندهاى قرآنى - صفحه 1

پژوهشى در باره سوگندهاى قرآنى‏۱

سوگند، كلمه‏اى فارسى، معادل «قَسَم» در زبان عربى و برگرفته از «سوكندَوَنت» )Saokentavant(كلمه‏اى اوستايى به معناى دارنده گوگرد است. ايرانيان باستان براى پى‏بردن به بى‏گناهى متهمان، دست به آزمايش‏هايى مى‏زدند كه آنها را «ور» مى‏گفتند. ور، آزمايشى بوده كه طرفين دعوا براى اثبات مدعاى خود بدان دست مى‏زده‏اند و بر دو قسم ورِ گرم و ورِ سرد بوده است. در داستان سياوش و سودابه در شاهنامه، سياوش به آزمايش ور گرم تن در مى‏دهد و براى اثبات بى‏گناهى خود با اسب از ميان آتش مى‏گذرد. مولوى با اشاره به همين آزمون سروده است:

هست آتش امتحان آخرين‏كاندر آتش در فتند آن دو قرين‏
ور سرد، كه معمول‏ترين نوع آن خوردن گوگرد يا همان «سوگند» بوده، چنين اجرا مى‏شده كه متهم، آميزه‏اى از گوگرد و آب يا آب طلا مى‏خورد و اگر مايع را دفع نمى‏كرد يا آسيبى بدو نمى‏رسيد، بى‏گناهى‏اش ثابت مى‏شد؛ اما رفته‏رفته معناى كلمه «سوگند» تغيير يافت و به مفهوم قَسَم عربى به كار رفت.۲

1.اين پژوهش ، به وسيله فاضل گرامى حجة الاسلام و المسلمين آقاى ولى اللَّه عيسى‏زاده ، انجام شده است .

2.اوستا : ص‏۳۹۵؛ لغت‏نامه دهخدا : ج‏۸ ص‏۱۲۲۰۹؛ برهان قاطع : ج‏۲ ص‏۱۱۹۰؛ فرهنگ فارسى معين : ج‏۲ ص‏۱۹۵۶ واژه «سوگند» . همچنين نك: «سوگند»، ابراهيم پور داوود ، مجله مهر ايران : شماره ۵ و ۶ ص‏۲۸۸ - ۲۸۹؛ «سوگند و ردّپاى آن در ادبيات فارسى» ، على رهبر ، مجله هنر و مردم ، شهريور ۱۳۸۴.

صفحه از 14