رَباب دختر اِمرِؤ القَيس

رَباب ، يكى ديگر از همسرانامام حسين عليه السلاماست. پدرش ، امرؤ القيس بن عَدى،[۱]از مسيحيان شام بود كه در روزگار خلافت عمر ، اسلام آورد و مادرش ، هند دختر ربيع بن مسعود است. وى را زنى زيبارو، خردمند، بافضيلت و شاعر ، توصيف كرده اند. رَباب ، مادر سَكينه و عبد اللّه است[۲]كه به همراه فرزندانش در كربلا حضور داشت و به همراه اُسرا به شام رفت.[۳]شعر امام حسين عليه السلام در مدح او و سَكينه، نشان دهنده علاقه فراوان امام عليه السلام به آنان است.[۴]

رَباب ، پس از شهادت همسرش امام حسين عليه السلام ، يك سالْ بيشتر زنده نماند و در تمام اين مدّت، به زير سايه نرفت و برخى گفته اند در كنار مزار امام حسين عليه السلام به سوگ نشست و سپس از غم فراق او از دنيا رفت.

پس از شهادت امام حسين عليه السلام ، اشراف قريش از او خواستگارى كردند؛ ولى او تن به ازدواج نداد. برخى منابع ، مرگ او را در زمان حيات امام حسين عليه السلام دانسته اند.

اطّلاعات ديگرى از ولادت و زندگى رَباب ، در دست نيست.

او ابیاتی را در رثای سیدالشهدا(ع) سروده است:

الأغاني : رَثَت الرَّبابُ بنتُ امرئِ القَيسِ ـ اُمُّ سُكَينَةَ بِنتِ الحُسَينِ(ع) ـ زَوجَها الحُسَينَ(ع) حينَ قُتِلَ ، فَقالَت :

إنَّ الَّذي كانَ نوراً يُستَضاءُ بِهِ             بِكَربَلاءَ قَتيلٌ غَيرُ مَدفونِ

سِبطُ النَّبِيِّ جَزاكَ اللّهُ صالِحَةً                        عَنّا وَجُنِّبتَ خُسرانَ المَوازينِ

قَد كُنتَ لي جَبَلاً صَعباً ألوذُ بِهِ                       وكُنتَ تَصحَبُنا[۵]بِالرَّحمِ وَالدّينِ

مَن لِليَتامى ومَن لِلسّائِلينَ ومَن                       يُغني ويَأوي إلَيهِ كُلُّ مِسكينِ

وَاللّهِ لا أبتَغي صِهراً بِصِهرِكُمُ             حَتّى اُغيَّبَ بَينَ الرَّملِ وَالطّينِ[۶]

* -------------- *

الأغانى: رَباب دختر امرؤ القيس و مادر سَكينه دختر حسين(ع) ، بر شهادت همسرش حسين(ع) ، آن گاه كه شهيد شد ، مرثيه سرود و گفت:

آن كسى كه نورى بود و از آن پرتو مى گرفتند               در كربلا كشته شد ، بى آن كه به خاكش بسپارند .

اى نواده پيامبر صلى الله عليه و آله ـ كه خداوند از سوى ما جزاىِ نيكت دهد             و تو را از خُسرانِ ميزان ها[ى اعمال ]برَهاند !

براى من ، كوهى سترگ بودى كه بِدان ، پناه مى جُستم                و با ما ، هماره بر پايه مِهرورزى و دين، همنشينى مى كردى.

از اين پس ، چه كسى يتيمان را در يابد؟ نيازمندان را چه كسى در يابد؟                    و چه كسى مايه بى نيازى شود و هر تهى دستى بدو روى آورد؟

به خدا سوگند، [پس] از شما، شُويى نخواهم گرفت                    تا آن كه ميان ماسه و گِل ، دفن شوم.

* -------------- *

تذكرة الخواصّ : قِيلَ : إنَّ الرَّبابَ بِنتَ امرِئِ القَيسِ ـ زَوجَ الحُسَينِ(ع) ـ أخَذَتِ الرَّأسَ ووَضَعَتهُ في حِجرِها وقَبَّلَتهُ ، وقالت :

وا حُسَينا فَلا نَسيتُ حُسَينا               أقصَدَتهُ أسِنَّةُ الأَعداءِ

غادَروهُ بِكَربلاءَ صَريعاً                    لا سَقَى اللّهُ جانِبَي كَربَلاءِ[۷]

تذكرة الخواصّ : گفته اند كه رَباب، دختر امرؤ القيس و همسر حسين(ع) ، سرِ ايشان را به دامان گرفت و بوسيد و چنين سرود:[۸]

واى از مصيبت حسين! حسين را از ياد نمى برم                        كه تيغ هاى دشمنان ، او را هدف گرفتند .

او را در كربلا ، بر زمين افكنده ، رها كردند.                 خداوند ، دو سوىِ كربلا را هرگز سيراب مگردانَد!