مسلم بن قُتَيبه

مسلم بن قُتَيبه

ظاهرا شاعر قرن نخست

اين شخص، شناخته نشد و ابيات زیر در رثای سید الشهدا(ع)، با اندكى تفاوت، به شاعران ديگرى نيز نسبت داده شده است، كه از آن جمله اند : ۱. سليمان بن قَتّه، ۲. سراقه باهِلى، ۳. دختر عقيل.

مروج الذهب : يَقولُ مُسلِمُ بنُ قُتَيبَةَ مَولى بَني هاشِمٍ :

عَينُ جودي بِعَبرَةٍ وعَويلِ                 وَاندُبي إن نَدَبتِ آلَ الرَّسولِ

وَاندُبي تِسعَةً لِصُلبِ عَلِيٍّ                 قَد اُصيبوا وخَمسَةً لِعَقيلِ

وَابنَ عَمِّ النَّبِيِّ عَوناً أخاهُم                لَيسَ فيما يَنوبُهُم بِخَذولِ

وسَمِيَّ النَّبِيِّ غودِرَ فيهِم                   قَد عَلَوهُ بِصارِمٍ مَصقولِ

وَاندُبي كَهلَهُم فَلَيسَ إذا ما               عُدَّ فِي الخَيرِ كَهلُهُم كَالكُهولِ

لَعَنَ اللّهُ ـ حَيثُ كانَ ـ زِيادا              وَابنَهُ وَالعَجوزَ ذاتَ البُعولِ[۱]

مُروج الذهب: مسلم بن قُتَيبه، وابسته بنى هاشم ، چنين سروده است :

[اى] ديده ! اشك بريز و واويلا سر ده             و اگر مى خواهى گريه كنى، بر خاندان پيامبر صل الله عليه وآله گريه كن

و بر نُه تن از نسل على(ع) كه جان باخته اند، گريه كن                 و بر پنج تن از نسل عقيل

و بر پسرعموى پيامبر ، عَون، برادر آنها                       ـ كه در بازماندگانشان، سرافكنده نيست ـ

و بر آن همنام پيامبر صل الله عليه وآله در ميان آنان ، كه به نيرنگ، گرفتار شد             و با شمشيرِ صيقل يافته ، با او برخورد كردند

و بر ميان سالشان گريه كن كه هر گاه              نيكى ها شماره شوند ، ميان سالشان ، مانند ساير ميان سالان نيست .

خدا ، زياد را لعنت كند ـ هر جا كه باشد ـ                   و پسرش و عجوزه چند شويه را ![۲]


[۱]مروج الذهب: ج ۳ ص ۷۲؛ مثير الأحزان : ص ۱۱۱ وفيه «قالوا قتلوا سبعة عشر إنسانا كلهم ارتكض من بطن فاطمة بنت أسد اُم علي(ع) ، و إلى هذا أشار شاعرهم .. .» ، الأمالي للشجري: ج ۱ ص ۱۶۸ وفيه «فقال الشاعر .. .» وفيهما ثلاثة أبيات ، بحار الأنوار : ج ۴۵ ص ۲۹۱ عن الاُستاذ فخر القضاة محمّد بن الحسين الأرسايندي لواحد من الشعراء .

[۲]مروج الذهب: ج ۳ ص ۷۲ ؛ مثير الأحزان: ص ۱۱۱ (كه در آن چنين آمده است: گفته اند هفده نفر راكشته اند كه همگى آنها ؛ از زادگان فاطمه دختر اسد، مادر على بن ابى طالب(ع) هستند . لذا شاعرشان ، چنين سروده است:...) ، الأمالى ، شجرى : ج ۱ ص ۱۶۸ (كه در آن ، چنين آمده است: و شاعر ، گفته است : ... و سه بيت را آورده است) ، بحار الأنوار: ج ۴۵ ص ۲۹۱ (به نقل از استاد فخر القضات محمد بن حسين ارسايندى، به نقل از يكى از شاعران) .