قيس بن عمرو بن مالك بن معاوية بن خَديج ـ كه كنيه اش ابو حارث و ابو مخاشن بود ـ ،پيامبر صل الله عليه وآله را درك كرد. وى در شاعرى، به هجو، مشهور است و در جاهليت و اسلام، شهره بود. او از پيروان امير مؤمنان على(ع) و در جنگ صفّين، در شمارِ جنگاوران سپاه ايشان بود.
امير مؤمنان(ع)، وى را به خاطر مستى، در ماه رمضان، تازيانه زد. از اين رو، به سوى معاويه گريخت و در هجو امام على(ع) و مدح معاويه، شعر سرود.
او سروده ای در رثای سید الشهدا(ع) دارد:
نسبُ قريش : قالَ النَّجاشِيُّ يَرثِي الحُسَينَ بنَ عَلِيٍّ(ع)[۱]:
يا جَعدُ بَكّيهِ ولا تَسأَمي بُكاءَ حَقٍّ لَيسَ بِالباطِلِ
عَلَى ابنِ بِنتِ الطّاهِرِ المُصطَفى وَابنِ ابنِ عَمِّ المُصطَفى الفاضِلِ
لَن تَغلِقي بابا عَلى مِثلِهِ فِي النّاسِ مِن حافٍ ولا ناعِلِ[۲]
نسب قريش: نجاشى ، در رثاى حسين بن على(ع) چنين سروده است :[۳]
اى جَعد! بر او گريه كن و هرگز خسته [و سست] مشو گريه اى كه بر حق است ، نه بر باطل؛
بر پسر دختر [پيامبرِ] پاكِ برگزيده و پسرِ پسرعموى برگزيده برتر.
هرگز در را بر كسى همچون او نبند كه او برتر از هر كسى است، چه برهنه پا باشد و چه پوشيده پا .
[۱]جاء في بعض النقول أنّه في رثاء الإمام الحسن(ع) .
[۲]نسب قريش : ص ۴۱، تاريخ دمشق : ج ۱۳ ص ۲۸۴ و ۲۹۸ وفيه ستة أبيات، مروج الذهب : ج ۳ ص ۵ نحوه وفيه ستة أبيات ، تهذيب الكمال: ج ۶ ص ۲۵۳ ، البداية والنهاية : ج ۸ ص ۴۳ نحوه وفيه «قال كثير نمرة ...» .
[۳]در برخى منابع ، آمده است كه اين شعر ، در رثاى امام حسن مجتبى۷ سروده شده است.
