جعفر بن عَفّانِ طايى، سراينده مرثيه براى امام حسين(ع) است. ابن نديم، در يادكردشعراى شيعه گفته است: «مجموعه سروده هايش، دويست ورق مى شود» . مرزبانى نيز او را در شمارِ شاعران شيعه دانسته و گفته است: «او از شعراى كوفه بوده و اشعار فراوانى در موضوعات مختلف دارد». او در حدود سال ۱۵۰ ق، در گذشته است.
مقتل الحسين(ع) للخوارزمي : قالَ جَعفَرُ بنُ عَفّانَ الطّائِيُّ يَرثِي الإِمامَ الحُسَينَ(ع) :
لِيَبكِ عَلَى الإِسلامِ مَن كانَ باكِياً فَقَد ضُيِّعَت أحكامُهُ واستُحِلَّتِ
غَداةَ حُسَينٌ لِلرِّماحِ دَرِيَّةً وقَد نَهَلَت مِنهُ السُّيوفُ وعَلَّتِ
وغودِرَ فِي الصَّحراءِ لَحما مُبَدَّدا عَلَيهِ عِناقُ الطَّيرِ باتَت وظَلَّتِ
فَما نَصَرَتهُ اُمَّةُ السَّوءِ إذ دَعا لَقَد طاشَتِ الأَحلامُ مِنها وضَلَّتِ
بَلى قَد مَحَوا أنوارَهُم بِأَكُفِّهِم فَلا سَلِمَت تِلكَ الأَكُفُّ وشُلَّتِ
فَما حَفِظوا قُربَ الرَّسولِ ولا رَعَوا وزَلَّت بِهِم أقدامُهُم وَاستُزِلَّتِ
أذاقَتهُ حَرَّ القَتلِ اُمَّةُ جَدِّهِ هَفَت نَعلُها فِي كَربَلاءَ وزَلَّتِ
فَلا قَدَّسَ الرَّحمنُ مِنها نُفوسَها وإِن هِيَ صامَت لِلإِلهِ وصَلَّتِ
كَما أفجَعَت بِنتَ الرَّسولِ بِنَسلِها وكانوا حُماةَ الحَربِ حَيثُ استَقَلَّتِ
وكانوا سُرورا ثُمَّ عادوا رَزِيَّةً لَقَد عَظُمَت تِلكَ الرَّزايا وجَلَّتِ[۱]
مقتل الحسين(ع) ، خوارزمى : جعفر بن عَفّان طايى ، در رثاى حسين(ع) ، چنين سروده است:
هر كه هواى گريستن دارد، بر اسلام ، ناله سر دهد زيرا احكام آن ، تباه شد و حرامش حلالْ گرديد.
حسين(ع) ، هدف نيزه ها قرار گرفت و شمشيرها ، پى در پى ، از خونش آشاميدند و سرانجام ، كُند شدند .
در دل صحرا ، پيكرى پاره پاره ، رها شد و دسته هاى پرندگان ، در كنارش مأوا گزيدند و ماندند.
امّتِ بد، آن گاه كه او فريادخواهى كرد ، به فريادش نرسيدند. عقل ها ، در كارِ اين امّت ، درمانده و متحيّرند.
آرى! آنها نور وجودشان را با دست هاى خود ، از بين بردند. بنا بر اين ، آن دست ها، سالم مباد و چُلاق باد!
خويشاوندى با پيامبر صلى الله عليه و آله را پاس نداشتند و با اين كار ، گام هايشان ، لغزيد و منحرف شد.
امّتِ نياىِ او ، سوزِ مرگ را به وى چشانيدند و بدين ترتيب ، در سرزمين كربلا ، پايشان [از صراط حق] لغزيد.
[خداوندِ] رحمان ، روان هاى آن مردم را مقدّس و گرامى ندارد هر چند براى خداوند ، به نماز ايستاده و روزه گرفته باشند؛
چرا كه با اين كار خود ، دختر پيامبر صلى الله عليه و آله را داغدار كردند، اگر چه [شهيدانْ] همگى ، مردانِ رزم و كارزار بودند !
آنها شادمان بودند؛ ولى مصيبت زده شدند، و حقّا كه آن مصيبت ها ، بس بزرگ و سِتُرگ اند .
أعيان الشيعة : مِن شِعرِ جَعفَرِ بنِ عَفّانَ الطّائِيِّ في أهلِ البَيتِ عليهم السلام قَولُهُ :
ألا يا عَينُ فَابكي ألفَ عامٍ وزيدي إن قَدَرتِ عَلَى المَزيدِ
إذا ذُكِرَ الحُسَينُ فَلا تَمَلّي وجودِي الدَّهرَ بِالعَبَراتِ جودي
فَقَد بَكَتِ الحَمائِمُ مِن شَجاها بَكَت لِأَليفِها الفَردِ الوَحيدِ
بَكَينَ وما دَرَينَ وأَنتَ تَدري فَكَيفَ تَهُمُّ عَينُكَ بِالجُمودِ
أتَنسى سِبطَ أحمَدَ حينَ يُمسي ويُصبِحُ بَينَ أطباقِ الصَّعيدِ[۲]
أعيان الشيعة : از اشعار جعفر بن عَفّان طايى در رثاى اهل بيت عليهم السلام ، اين مرثيه است :
الا ، اى ديده ! هزار سال ، گريه كن و نيز بر آن بيفزاى ، اگر توانِ افزودن دارى ،
آن گاه كه از حسين(ع) ، ياد مى شود و مبادا [از گريستن] خسته شوى! در تمام روزگار ، در اشك ريزى ، هماره ، دهنده و پُربار باش.
بى ترديد ، كبوتران (زنان امام(ع) ) از سرِ اندوه گريستند و بر تنها همدم خود، گريه سر دادند.
آنها گريستند در حالى كه نمى دانستند [چه بر سرشان مى آيد]؛ ولى تو ـ كه خوب مى دانى ـ چگونه چشمانت مى خواهند خشك باشند؟
آيا نواده احمد را، آن گاه كه روز را به شب مى رسانَد و روز بعد ، بر روى خاك مى خوابد، فراموش مى كنى؟!
[۱]مقتل الحسين(ع) للخوارزمي:ج ۲ ص ۱۴۴؛ بحار الأنوار: ج ۴۵ ص ۲۸۶.
[۲]أعيان الشيعة : ج ۴ ص ۱۲۸ ، مختصر أخبار شعراء الشيعة للمرزباني : ص ۱۱۶ .
