فضل بن محمّد

ابو عبّاس فضل بن محمّد بن فضل بن حسن بن عبيد اللّه بن عبّاس بن على(ع) بوده است. وى در ميانه قرن سوم مى زيسته و هم روزگار متوكّل عبّاسى بوده است. از او، فرزندانى در قم و طبرستان وجود دارند. او به سال ۴۲۷ ق، در گذشت.

سروده او در رثای سیدالشهدا(ع):

المجدي : وَجَدتُ لِأَبِي العَبّاسِ الفَضلِ بنِ مُحَمَّدٍ بنِ الفَضلِ في جَدِّهِ العَبّاسِ السَّقّاءِ ابنِ عَلِيِّ بنِ أبي طالِبٍ(ع) :

إنِّي لَأَذكُرُ لِلعَبّاسِ مَوقِفَهُ                   بِكَربَلاءَ وهامُ القَومِ تُختَطَفُ

يَحمِي الحُسَينَ ويَسقيهِ عَلى ظَما                     ولا يُوَلّي ولا يُثنى فَيُختَلَفُ

فَلا أرى مَشهَدا يَوما كَمَشهَدِهِ                        مَعَ الحُسَينِ عَلَيهِ الفَضلُ وَالشَّرَفُ

أكرِم بِهِ مَشهَدا بانَت فَضائِلُهُ              وما أضاعَ لَهُ أفعالَهُ خَلَفُ[۱]

المَجدىّ: از ابو عبّاس فضل بن محمّد بن فضل ، در رثاى جدّش عبّاس(ع) ، سقّاى تشنگان ، فرزند على بن ابى طالب(ع) ، شعرى ديده ام كه اين چنين است :

من از عبّاس(ع) ، جايگاهى را به ياد دارم                     در كربلا كه سرهاى جماعت را با تيغ، مى بريد.

از حسين(ع) ، حمايت مى كرد و او را كه تشنه است، سيراب مى نمود                     او نه روى گردان بود و نه كمر ، خم كرد و صحنه را نيز ترك نكرد.

هيچ روزى ، صحنه اى چون صحنه رزم او نديدم.                       وى ، در كنار حسين(ع) بود و برخوردار از فضيلت و شرافت .

چه صحنه رزمى، كه فضايل وى ، آشكار شدند!              و پسينيانِ وى ، هرگز كارهايش را تباه نكردند.

شرح الأخبار : يَقولُ الفَضلُ بنُ مُحَمَّدِ بنِ الحَسَنِ بنِ عُبَيدِ اللّهِ بنِ العَبّاسِ بنِ عَلِيٍّ(ع) [في رِثاءِ جَدِّهِ العَبّاسِ بنِ عَلِيٍّ(ع) ] :

أحَقُّ الناسِ أن يُبكى عَلَيهِ                 فَتى[۲]أبكَى الحُسَينَ بِكَربَلاءِ

أخوهُ وَابنُ والدِهِ عَلِيٍّ                      أبُو الفَضلِ المُضَرَّجُ بِالدِّماءِ

ومَن واساهُ لا يُثنيهِ شَيءٌ                  وجَاءَ لَهُ عَلى عَطَشٍ بِماءِ[۳]

شرح الأخبار: فضل بن محمّد بن حسن بن عبيد اللّه بن عبّاس بن على(ع) [ ، در رثاى نياى خويش عبّاس بن على(ع) ] ، چنين سروده است :

سزاوارترينِ مردم براى اين كه بر او بگِريند                   جوان مردى است كه حسين(ع) را در كربلا ، به گريه انداخت؛

همان برادرش و پسر پدرش على(ع) ؛             همان ابو الفضلِ به خون تپيده.

و هر كه با وى همدلى كرد ، چيزى ، او را از پا نينداخت              و برايش آب آورد تا او را از عطشى دشوار ، بِرَهانَد .