حكيم شفايى اصفهانى‏

حكيم شفايى اصفهانى‏

شاعر قرن یازدهم

حكيم شرف الدين حسن ، طبيب و شاعر ، متخلّص به «شفايى» ، در سال ۹۶۶ ق در اصفهان متولد شد . وى از عالمان و پزشكان مشهور زمان خود در اصفهان بود و نزد خاص و عام و نيز در دستگاه حكومت حرمت بسيار داشت . در فنّ شعر توانا و از شاعران برجسته اين دوره به شمار مى‏رفت . از آثار اوست : كليات اشعار و ديوان شعر . وى در سال ۱۰۳۷ ق درگذشت (تاريخ ادبيات در ايران : ج ۵ ص ۱۰۷۵ ، تذكره نصر آبادى : ص ۲۱۱) .

شعر او در مدح حضرت مهدی(ع):

اى به لباسِ فرشته روحِ مجرّد                        جلوه‏گرى در ميان هر دو مُرَدّد

دستِ كليمت به آستين مُتوارى‏[۱]پاى خيالت به چينِ زلف مُقيّد

ديده محجوبِ من به روز وصالت‏                    پرتو خورشيدِ صَيف‏[۲]و ديده اَرْمَد[۳]

خوش‏قلمِ صُنعْ بر حواشىِ رويت‏                    صد رقمِ عنبرين كشيده به يك مَد

لاجرم اينك خطى‏است در كفِ حُسنت‏                        كآمده‏ام بر بُتانِ شهر سرآمد

چين جبينت به روى مُصحَفِ خوبى‏                شانه تشديد بر حروفِ مُشدّد

ديده خوبان به وصفِ چشم سياهت‏                 يك به يك آغشته دفترى است مُجلّد

دردِ تو موسى و سينه وادى اَيْمَن‏[۴]يادِ تو بِلقيس‏[۵]و ديده صَرحِ مُمَرّد[۶]

دست در آغوش چون دو يارِ موافق‏                 زخمِ كهن در كنارِ داغِ مجدّد

سايه زلف تو همچو رحمتِ ايزد                     بر سرِ زنهاريانِ‏[۷]عشق مُخَلّد[۸]

بر زده دامان هزار سرو چو قدّت‏                    راست بگويم يكى نبود چو آن قد

سر چو صبا از شِكنجِ طرّه‏[۹]نپيچم‏                   گر شودم قد به سان زلف مُجَعَّد[۱۰]

زلف تو قدرِ دل شكسته نداند                        كاش كه از دست او برون بردَش خَدّ[۱۱]

لطف تو يا رب بوَد به حال «شفائى»                 همچو عطاياى قطبِ وقت‏[۱۲]مؤبَّد[۱۳]

صاحبِ عالم محمّد بن حسن آنك‏                  علمِ على دارد و كمال محمّد.[۱۴]


[۱]متوارى : پوشيده شده ، پنهان گشته .

[۲]صَيف : تابستان ، گرما .

[۳]ارمد : كسى كه چشم او درد مى‏كند .

[۴]وادى ايمن : صحرايى كه موسى عليه السلام با همسر خود در آن گذر مى‏كردند . ناگهان از دور، روشنى‏اى به نظر آمد كه از درختى پديد مى‏آمد و نخستين مأموريت موسى عليه السلام از اين جا آغاز شد .

[۵]بلقيس : زنى زيبا و فرمانرواى شهر سبا كه به حضرت سليمان ايمان آورد .

[۶]صَرح مُمَرّد : قصر سليمان عليه السلام كه عرصه آن از بلور ساخته شده بود . اشاره است به آيه «... وقال إنَّهُ صَرحٌ مُمَرَّدٌ مِن قَواريرَ ...» (نمل : آيه ۴۴) . بنا بر اين آيه ، هنگامى كه بلقيس وارد قصر سليمان شد ، كف بلورين قصر را آب پنداشت و پاچه از ساق بالا زد .

[۷]زنهارى : كسى كه در امان و در پناه كسى است .

[۸]مُخلّد : جاويد ، جاويدان .

[۹]طرّه : موى پيشانى ، زلف .

[۱۰]مجعّد : پيچيده ، تابدار .

[۱۱]خَد : روى ، رخسار ، گونه .

[۱۲]قطب وقت : منظور صاحب الزمان عليه السلام است .

[۱۳]مؤبّد : ابدى ، پايدار .

[۱۴]ديوان شفايى: ص ۴۶، دانش‏نامه شعر مهدوى: ج ۱ ص ۹۳.