پژوهشى در باره مثل‏ هاى قرآن‏ - صفحه 1

پژوهشى در باره مثل‏هاى قرآن‏۱

يكى از شاخصه‏هاى بيانى قرآن، أمثال آن است. قرآن از اين عامل بهترين بهره را برده و مفاهيم عالى خود را ماهرانه در قالب تمثيل و تشبيه بيان كرده است؛ چرا كه در قرآن مسائل عقلى بسيارى وجود دارد كه بيشتر مردم توان فهم آن را ندارند و از سوى ديگر مردم به محسوسات خو كرده‏اند و از اين رو، خداوند متعال برخى از مفاهيم بلند عقلى را در قالب مَثَل بيان فرموده تا عموم مردم، آنها را به تناسب ادراك خود دريابند.

مَثَل در لغت و اصطلاح‏

اَمثال ، جمع مَثَل‏۲ بر وزن حَسَن، صفت مشبهه از ريشه «م ث ل» به معناى شباهت دو چيز در صفات و ويژگى‏هاست.۳ واژگان «مَثَل، مِثل و مثيل» با تفاوت معنايى اندك‏۴ در جايى به كار مى روند كه بين دو چيز در صفات و خصوصيات ظاهرى و باطنى، شباهت و به تعبيرى مثليت باشد.۵ اَمثَل ، وصف تفضيلى است و در جايى كاربرد دارد كه چيزى در وصف مثليت و شباهت، برترى و فضيلتى داشته و به

1.اين پژوهش ، به وسيله فاضل گرامى جناب آقاى سيّد حامد على‏زاده موسوى ، انجام شده است .

2.مجمع البحرين : ج‏۵ ص‏۴۷۲ ماده «مثل».

3.ر.ك: معجم مقاييس اللغة : ج‏۵ ص‏۲۹۶؛ التحقيق : ج‏۱۱ ص‏۲۵ ماده «مثل».

4.الفروق اللغوية : ص‏۴۸۰.

5.الكشاف : ج‏۱ ص‏۷۲؛ البحر المحيط : ج‏۱ ص‏۱۲۲.

صفحه از 14