حُرّ بن یزید ریاحی

حُرّ بن یزید ریاحی ، یکی از بزرگان قبیله بنی تمیم بوده است . اطّلاع دیگری از وی در دست نیست ؛ لیکن سرنوشت او در میان یاران امام حسین علیه السلام ، استثنایی و بسیار آموزنده است .

حُر ، تنها کسی است که در روز عاشورا ، فاصله میان دوزخ و بهشت را طی ساعاتی کوتاه ، در نوردید و خود را از حَضیض شقاوت ، به قلّه سعادت رساند . از این رو ، سرنوشت حُر ، دلیل روشنی بر آزادی انسان در انتخاب راه صحیح در زندگی است .

حُر ، نخستین کسی بود که راه را بر امام حسین علیه السلام و یارانش بست .[۱]انتخاب وی به فرماندهی سپاهی که نخستین برخورد را با امام علیه السلام داشت ،[۲]حاکی از اعتماد کامل حکومت اُمَوی به اوست . گناهی که حُر مرتکب شد ، گناه کوچکی نبود ؛ ولی هنگامی که خود را میان بهشت و دوزخ دید ، ظاهرِ فریبنده دنیا ـ که در باطن آن ، دوزخْ نهفته بود ـ ، او را نفریفت و او، راه بهشت را به همراه دیگر شهدای کربلا ، انتخاب کرد و در باره این انتخاب ، گفت :

به خدا سوگند ، من خودم را میان بهشت و جهنّم ، مخیر می بینم و ـ به خدا سوگند ـ ، بهشت را با هیچ چیزی عوض نمی کنم ، هر چند ، تکه تکه و سوزانده شوم .

این ، پیام آموزنده ای است برای همه کسانی که در زندگی خود، در دوراهی دوزخ و بهشت ، قرار می گیرند ، بویژه برای جوانان .

حُر ، پس از انتخاب راه بهشت ، نهیبی بر اسب خود زد و در حالی که دست هایش را روی سرش گذاشته بود ، خود را به خیمه های سید الشهدا علیه السلام رساند و در بین راه ، این جملات را زمزمه می کرد :

خداوندا ! به سوی تو، توبه کردم . توبه ام را بپذیر ، که دلِ دوستانت و فرزندان دختر پیامبرت را لرزاندم .

حُر ، به دلیل خطای بزرگی که مرتکب شده بود ، احتمال می داد که توبه او پذیرفته نشود . از این رو ، هنگامی که به محضر امام علیه السلام رسید ، گفت :

فدایت گردم! من همانی هستم که مانع بازگشت تو شدم و تو را وادار کردم که در این سرزمین ، فرود بیایی . به خداوند سوگند ، گمان نمی کردم که این گروه ، تو را به این حالی که می بینم ، برسانند . من به درگاه خدا ، توبه می کنم . آیا راه توبه ای برای من هست ؟

امام حسین علیه السلام پاسخ داد :

آری . خداوند ، توبه تو را می پذیرد . فرود بیا !

حُر گفت:

من سواره باشم ، برایت بهتر از این است که پیاده باشم و سرانجام کارم به فرود آمدن (شهادت) ، منجر می شود .

سپس افزود :

از آن جا که من، نخستین کسی بودم که در برابر تو در آمدم ، پس اجازه بده که نخستین کشته در برابر تو باشم ، شاید از کسانی باشم که در فردای قیامت ، از مصافحه کنندگان با جدّت محمّد صلی الله علیه و آله باشم .

این سخن حُر ، حاکی از عقیده راسخ وی به مبدأ و معاد است که همین معنا ، اساس رستگاری وی گردید . حُر ، پس از ایراد سخنانی هشیارکننده و هشداربخش برای سپاه کوفه ، به صف دشمن حمله کرد تا به شرف شهادت، نائل آمد . یاران امام علیه السلام ، او را در حالی که هنوز رمقی در تن داشت ، از صحنه نبرد ، بیرون آوردند و در برابر امام علیه السلام نهادند . سخنان امام علیه السلام بر بالین وی نیز ، بسیار قابل تأمّل است . ایشان، در حالی که غبار از چهره او پاک می کرد ، فرمود :

تو حُر (آزاده) هستی ، همان گونه که مادرت تو را نامیده است ؛ آزاده در دنیا و آخرت .

در «زیارت ناحیه مقدّسه» ، آمده است :

سلام بر حُرّ بن یزید ریاحی !

در «زیارت رجبیه» هم نام وی ، آمده است .