تاريخ : پنج شنبه 1394/5/29 تاریخ ایجاد:
کد خبر: 44596
بررسی ویژگیها و نقصهای کتاب «تبیینالکافی»
مجید معارف در آیین رونمایی از مجموعه ۳۰ جلدی «تبیین الکافی فی مرآت العقول و الوافی» ویژگیهای ممتاز و نقائص این اثر را برشمرد.
به گزارش خبرگزاری بینالمللی قرآن(ایکنا)، مجموعه ۳۰ جلدی «تبیین الکافی فی مرآت العقول و الوافی» که حاوی متن کتاب «الکافی» محمد بن یعقوب کلینی همراه با شرح ملامحمدباقر مجلسی در «مرآت العقول» و بیان ملامحمدمحسن فیض کاشانی در کتاب «الوافی» است، عصر روز سهشنبه، ۲۷ مرداد در سرای اهل قلم موسسه خانه کتاب رونمایی شد.
در نشست رونمایی این کتاب، آیتالله سیدمحمد ابنالرضا، السید الثامر العمیدی، مجید معارف و بهراد جعفری (مؤلف مجموعه) سخن گفتند و تنی چند از صاحبنظران در حوزه علوم حدیث حضور داشتند.
اثری ارزشمند و نقاط قوت و ضعف آن
معارف، استاد علوم حدیث در این نشست اظهار کرد: درباره این کتاب در چهار محور فقهالحدیث و اهمیت و جایگاه آن از دیدگاه ائمه(ع)؛ مجلسی و «مرآت العقول»؛ فیض و توضیحات او بر «کافی»؛ و بهراد جعفری و «تبیین الکافی» میتوان سخن گفت.
وی در موضوع محور نخست، توضیح داد: یافتن معانی روایات معصومان و تبیین آنها، تکلیفی علمی و دینی است که معصومان خود پایهگذار آن بودند. توجه کنیم که معصومان، تنها، صاحبان حدیث نیستند بلکه شارحان و تبیینکنندگان آن نیز بهشمار میآیند.
معارف با استناد به روایاتی در فضیلت فهم حدیث، کتابهای «معانی الاخبار» و «علل الشرایع» اثر شیخ صدوق را از نخستین آثار مدون شیعه در فهم مقاصد حدیث و حل غوامض اخبار دانست.
وی ضمن اشاره به ویژگیهای «الوافی»، قرآن، روایات، افکار فلاسفه و عرفای بزرگ و فتاوی فقهای عظام را از بنیانهای فقهالحدیثی فیض برشمرد و شنوندگان را برای آگاهی بیشتر به کتابهای «مبانی و روشهای فقهالحدیثی فیض» اثر علیمحمد میرجلیلی و «فیضپژوهی» از انتشارات موسسه خانه کتاب ارجاع داد.
معارف در پایان سخنانش موارد اصلاحی و تکمیلی را به نویسنده کتاب پیشنهاد کرد. وی نبود مقدمه «مرآتالعقول» مجلسی و مقدمه فیض کاشانی در کتاب و کمبود مواردی در تخریج مصادر را از کاستیهای آن برشمرد و افزود: وجه «حسن»، «موثق» و «ضعیف» بودن احادیث به نظر مجلسی، باید در پانوشت بیاید. همچنین برخی اصطلاحات مجلسی ممکن است با تعاریف موجود در «مصطلح الحدیث» تطبیق نکند. برای نمونه، معنی «مرسل» در رجالشناسی مجلسی ممکن است اعم از «منقطع» باشد. آوردن این توضیحات برای دفع اشتباه، مهم است.
تاریخچه تدوین و شرح حدیث در میان شیعه و اهل سنت
مؤلف کتاب «تاریخ عمومی حدیث» در تشریح محور دوم سخنان خود (مجلسی و «مرآت العقول»)، به بیان تاریخچهای از تدوین و شرح حدیث در میان شیعه و اهل سنت پرداخت و گفت: در میان اهل سنت، فترتی میان تدوین جوامع حدیثی و شرح جوامع نمیبینیم، اما در شیعه، نگارش کتب اربعه در قرن پنجم هجری پایان میپذیرد ولی تا قرن یازدهم، نیازی به تدوین شروح آنها احساس نمیشود.
وی افزود: در قرن یازدهم این احساس در مجلسی پدید میآید که شروح احادیث از میان خواهد رفت و باید آنها را تدوین کرد. از این رو دست به شرح احادیث شیعه میزند و این کار را با شرح «کافی» آغاز میکند. «مرآت العقول» به تصریح شیخ آقا بزرگ تهرانی، بهترین اثر در میان شروح کافی است.
مؤلف کتاب «جوامع حدیثی اهل سنت» در موضوع محور سوم صحبتهای خود (فیض و توضیحات او بر «کافی») ضمن اشاره به پیشینه تدوین جوامع حدیث در میان اهل سنت، ملا محمدمحسن فیض را با تألیف کتاب «الوافی» آغازگر گردآوری جوامع حدیثی در شیعه دانست و علت این اقدام فیض را کامل کردن کتب اربعه از نظر شرح مشکلات و مبهمات و رفع نقایص آنها عنوان کرد.
نویسنده «پژوهشی در تاریخ حدیث شیعه» در بخش چهارم سخنانش (بهراد جعفری و «تبیین الکافی»)، به هشت ویژگی کتاب «تبیین الکافی فی مرآتالعقول و الوافی» اشاره کرد که عبارت بودند از ارائه یک اثر علمی جامع توضیحات دو کتاب؛ فراهم آوردن امکان مقایسه و تطبیق آرای دو عالم شیعی در موضوعی واحد؛ اعرابگذاری روایات؛ مقایسه نسخ خطی و چاپی «مرآتالعقول»؛ تخریج برخی مصادر در پانوشتها (یافتن موارد استناد مؤلف)؛ آوردن مقدمهای در تشریح فعالیتهای صورت گرفته در کتاب؛ حروفنگاری، صفحهآرایی و چاپ مناسب و ترویج آثار علمی کهن.